سراج‌الدین حقانی برای شرکت در مراسم درگذشت مادر ملاعمر به قندهار رفته بود و حتی اگر گزارش‌های حضور او در نشست امنیتی قندهار با حضور ملا هبة‌الله و میانجیگری ملایعقوب میان او و رهبر طالبان هم صحت داشته باشد، باز هم این سفر، با توجه به استقبالی که از او در قندهار صورت گرفت، به معنای قدرت‌نمایی رهبر شبکه حقانی در مرکز قدرت رهبر طالبان است.

امیر طالبان در چهار سال گذشته، سیطره خود بر ساختار قدرت را از طریق انتصاب افراد نزدیک به خود و حذف فیزیکی رقبای درون‌حزبی همچون خلیل حقانی و ... به‌شدت توسعه داده بود.
اقدامات ملا هبة‌الله، این گمانه را تقویت کرده بود که در کشمکش‌های درونی طالبان، سراج‌الدین حقانی به حاشیه رفته و ملا هبة‌الله و تیم او هستند که تصمیم‌های اصلی اداره طالبان را می‌گیرند.
اما قدرت‌نمایی سراج‌الدین حقانی در سفر به قندهار، که یک هفته پس از حضور او در جمع طرفدارانش در خوست انجام شد، نشانگر این است که سراج همچنان یک رقیب درون‌گروهی قدرتمند برای ملا هبة‌الله است، حتی اگر طرفداران ملا هبة‌الله به انتقادات صریح سراج‌الدین حقانی نسبت به استبداد رهبر طالبان واکنش نشان دهند.

در ماه گذشته، گزارش‌های تأییدنشده‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که خبر از یک سوءقصد نافرجام به جان ملا هبة‌الله در قندهار می‌داد.
اگر این گزارش‌ها درست باشد، نشان می‌دهد که شکاف امنیتی در قندهار قابل توجه است و حذف فیزیکی رهبر طالبان چندان دور از دسترس نیست؛ چه این اقدام توسط رقبای داخلی صورت گیرد یا با دخالت یک نیروی خارجی انجام شود.
البته شواهد گویای این است که حذف ملا هبة‌الله تا این لحظه در دستور کار خارجی‌ها و غربی‌ها نیست، مگر آنکه مخالفت‌های او با پروژه‌های طراحی‌شده برای افغانستان آن‌قدر جدی شود که تحقق این پروژه‌ها را با شکست مواجه سازد.

پاکستان، به‌عنوان اصلی‌ترین حامی طالبان که با شبکه حقانی هم رابطه‌ای تنگاتنگ دارد، خواهان حفظ ملا هبة‌الله است؛ چراکه مدیریت پشتون‌های پاکستانی نیازمند نگاه داشتن مرجعیت مذهبی پشتون‌ها در خارج از پاکستان است و ملا هبة‌الله بهترین گزینه برای این مسئله به شمار می‌رود.
غربی‌ها هم تا این لحظه با حفظ ملا هبة‌الله چندان مخالفتی ندارند، زیرا اهمیت او را در مشروعیت‌بخشی به ساختار گروه برای جنگجویان درک می‌کنند؛ لیکن به نظر می‌رسد که علاقمند هستند الگوی عربستان سعودی را در افغانستان پیاده کنند.

عربستان سعودی، هرچند که از نظر ساختار و ثبات فاصله‌ای معنادار با طالبان دارد، اما مشروعیت مذهبی در کنار مدیریت تکنوکرات، مدل نسبتاً موفقی از یک حکومت همکاری‌گر و تعامل‌محور با غرب و آمریکا را معرفی کرده است.
در این کشور، شخصیت‌های مذهبی مورد حمایت غرب و آمریکا هستند، اما جایگاه آنان در سطح دوم تصمیم‌گیری‌ها و پس از تکنوکرات‌ها و سیاستمدارانی چون محمد بن سلمان قرار دارد.

در افغانستان نیز احتمالاً آمریکا و غرب علاقمند هستند امور حکومت‌داری و امنیتی را با افرادی همچون خانواده حقانی، ملا برادر و ملا یعقوب ـکه اهل تعامل با غرب هستندـ پیش ببرند و چهره‌های مذهبی‌ای همچون هبة‌الله و حکیم حقانی و... را در حلقه دوم قدرت و پشت سر این افراد حفظ کنند تا هم امور حکمرانی مطابق پروژه‌های آمریکا پیش برود، هم مشروعیت مذهبی اداره تأیید شود و هم دغدغه‌های پاکستان، به‌عنوان پیمانکار آمریکا ـ نسبت به مدیریت پشتون‌های دو طرف دیورند ـ تا حدی مرتفع گردد.
مانورهای اخیر سراج‌الدین حقانی می‌تواند مقدمه‌ای بر همین طرح تلقی شود و اگر هبة‌الله و یارانش به چنین خواسته‌ای تمکین کنند، همچنان بخشی از پازل غرب و آمریکا در بازی امنیت و قدرت افغانستان خواهند بود.

سید احمد موسوی مبلغ