۱- بعد از عصر امپراتوری‌ها جهان وارد عصر دولت- ملت‌ها شد. امپراتوری‌ها در واقع بر محور قبیله و خاندان استوار بود اما دولت- ملت‌ها بر مبنای ملت‌ها و مردم‌ها و شهروندان بنا یافت. لذا دولت- ملت‌ها، عبور از قبیله‌گرایی به ملی‌گرایی بود. در دولت- ملت، دولت متعلق به قبیله و خاندان حاکم نبود، دولت متعلق به ملت بود. ملتی که از تمام ساکنان یک کشور ساخته شده بود.

۲- در افغانستان در قرن بیستم وقتی ایده دولت- ملت وارد شد، دولت- ملت نه بر محور یک ملت تخیلی جدید، بلکه بر محور یکی از اقوام شکل داده شد و در واقع دولت- ملت که قرار بود از قوم‌گرایی عبور کند و دور محور بزرگتر شکل بگیرد، به دولت- قوم تبدیل شد و کوشش شد که این قوم به ملت ارتقا کند. تناقض ملت‌سازی از همین‌جا آغاز شد و در نهایت امروز به بن بست رسید.

۳- طاهر بدخشی و حلقه‌ای که بعدها به ستمی‌ها معروف شدند زودتر از همه، این تناقض را کشف کردند و برجسته ساختند و بهایی آن را نیز پرداختند. هرچند ممکن است کسانی مثل اسماعیل مبلغ و سید اسماعیل بلخی و امثال ایشان نیز در این مورد حرف زده باشند، اما این ستمی‌ها بودند که توسعه کشور و تطبیق سوسیالیسم را به محو قوم‌گرایی و ستم قومی پیوند دادند و مطرح کردند که تا مساله ملی و مساله ستم قومی حل نشود، رسیدن به توسعه و ترقی و رسیدن به سوسیالیسم غیر عملی است.

۴- جامعه و مردم اما حرف‌های ستمی‌ها را نمی‌فهمید. میزان شعور و آگاهی جمعی پایین بود. مردم به صورت عمومی نسبت به حقوق و سهم خود ناآگاه بود. پادشاه برای مردم سایه خدا بود و کمرش را هفت اولیا بسته بود‌ و حتا آفتاب گرفتگی ممکن بود به پادشاه‌گردشی دلالت کند و پادشاه گردشی وحشتناک و سهمگین باشد‌.
از طرف دیگر دولت- قوم برای مردم ساده دل و مذهبی، خود را نماینده خدا و سایه خدا معرفی می‌کرد و ایستاد شدن و بغاوت در برابر دولت بغاوت در برابر خدا و دین تلقی می‌شد. این‌گونه بود که مردم کاری به سیاست نداشت و تنها مساله‌اش این بود که دولت مالیات کمتر بگیرد یا ظلم کمتر کند.

۵- دهه دموکراسی، احزاب چپی و راستی قبل از کودتای هفت ثور، دوران جهاد، مهاجرت‌ها و از همه مهم‌تر بیست سال جمهوریت و پیدایش انترنت و شبکه‌های مجازی و رسانه‌ها و افزایش کتاب، آگاهی سیاسی خلق کرد و مردم دوباره به طاهر بدخشی و افکار او متوجه شد.

۶- در دوران جمهوریت تعداد کثیری از مردم به تناقض دولت- قوم در افغانستان پی‌برده بودند، اما ترس جان و از آن مهم‌تر ترس از دست دادن منافع و مسند و مقام و امید به مسند و مقام در آینده، اکثریت را به سکوت و محافظه‌کاری سوق داده بود. تعداد اندکی هنوز هم به امید مسند و مقام و موقعیت سکوت می‌کنند.

۷- سقوط جمهوریت اما آن سکوتی را که برای مسند و مقام و موقعیت بود، شکست. کسی که برهنه است از تر شدن نمی‌ترسد. از طرف دیگر سقوط جمهوریت تعدادی را که ولو به صورت شکلی و سمبولیک خود را در قدرت شریک می‌دانستند بیرون خط انداخت. اینجا بود که نقد بر قوم‌گرایی و نقد بر دولت- قوم، عریان شد و همگانی شد و پاسخ‌های رادیکال به میان آمد.

۸- افغانستان اگر به دولت- ملت واقعی بر نگردد، دولت-قوم دیگر کارآیی خود را در ذهن مردم از دست داده است. اگر شما فردا دور هم جمع شوید و جرگه بزرگ برگزار کنید، نمی‌توانید با دولت- قوم، مردم را دوباره متحد و همراه بسازید. باید راه حل جدیدی دست و پا کنید.

۹- این حرف‌ها که مردم مهاجر هستند و یک بلست زمین ندارند و جغرافیا مقدم بر نظام سیاسی است و اول جغرافیا پیدا کنید و بعد از نظام حرف بزنید، خارج از موضوع است. نظام و هر چیزی اول در اذهان ساخته می‌شود نه در میدان. وقتی ذهن شما تحول کرد، دیر یا زود، میدان نیز تحول می‌کند. مردم البته مهاجر نیستند و از جغرافیا دور نیستند. این آگاهی و نهضتی که حالا شکل گرفته، مردم داخل را حتی بیشتر از خارج‌نشین‌ها متاثر ساخته است. درست است که مردم ساکت هستند و فعلا حرفی نمی‌زنند، اما وقتی زمانش برسد، مردم بر مبنای آگاهی خود کار می‌کنند نه بر مبنای تبلیغاتی که دیگر کاملا نخ نما شده است‌.

نبی ساقی

>>>   💯🕳حیله گری های سیاسیون افغانستانی که با اصطلاحات ( افغان ها، وحدت ملی، گفتگوی ملی، اتحاد ملی ...) تمامی مردم فارسیزبان/ترکتباران را سخت غافل ساخت و فریب داده است و همه مردم غیرافعان را با این خدعه گری به حاشیه رانده و هم از همه حقوق مدنی و اجتماعی مردم ناافغان را محروم ساخته است،
👈ما مردم بیدار شده از نان و آب تیر هستیم، نه از شناسه و هویت اصیل تباری/نژادی مان.
👈تعیین تکلیف حق ما است این تعین شناسه و مشخص ساختن هویتی تعلق به خود ما مردم ترکتباران/فارسیزبان دارد نه به دولتی غلامان انگلیس افغانپشتونی.
👈به جرم هویت نااصیل و افعان-جعل، بیشتر از ۱۳۰ سال می گذرد که ما مردم ناافغان مرموزانه (از سوی حکومت های غلام-منش و حاکمین قومی-پشتونی) شکنجه و محروم گشته ایم
👈اولترین چیزی مهم و حیاتی برای ما، بازنگری شناسه ما و هویت سازی تباری-نژادی ما است و بس.
👈ما هویت اصیل تاریخی مان را در سرزمین ما و هم بیرون از مرز باید واضح و مشخص ساخته و تعیین حقوق هویتی اصیل مان شویم،
👈نباید با مشخصه و یا شناخت هویت تحمیلی و جعل افغان=افغانپشتونی=افغانیت=حیوانیت تروریست درنده!
👈از نشرات و خبرگزاری های کشور ایران، تاجکستان، پاکستان و غیر دولت ها خواهشمندیم که ازین پس ما مردم فرهنگی و تاریخدار فارسیزبانان/ترکتباران را بنام افغان/افغانهای پلید و زشت نامگذاری نکرده و یاد نکنید.

>>>   💦💫💦💫💦براستی، که همه امتیازات مردم فارسیزبان/ترکتباران در داخل کشور و هم بیرون از مرز (از سوی مردم پاکستانی افغانپشتون و هم از طرف مردم افغانپشتون ناقلین، که بنام حقوق و امتیاز برای افغان) همه امتیازات و حقوق ما مردم ناافعان غیر منصفانه دزدی غضب و حیف و میل گردیده و میگردد
همین است هویت چندبعدی کشنده که بر سر مردم هزاره، ترکمن، تاجک، ازبک، ایماق... جبرا تحمیل شده است از سوی تروریستان هویتی افعانپشتونی!
این است نتیجه هویت تحمیلی افغان!
این است دشمنی، مکر و فریب حاکمین دولتی افغانپشتونی بر علیه هویت مردم ناافغان فارسیزبانان/ترکتباران!
و در آینده قریب بدتر خواهد تمام شود خاموشی مردم غیرافغان احمق و خرخوشباور.

>>>   💦💫💦💫💦براستی، که همه امتیازات مردم فارسیزبان/ترکتباران در داخل کشور و هم بیرون از مرز (از سوی مردم پاکستانی افغانپشتون و هم از طرف مردم افغانپشتون ناقلین، که بنام حقوق و امتیاز برای افغان) همه امتیازات و حقوق ما مردم ناافعان غیر منصفانه دزدی غضب و حیف و میل گردیده و میگردد
همین است هویت چندبعدی کشنده که بر سر مردم هزاره، ترکمن، تاجک، ازبک، ایماق... جبرا تحمیل شده است از سوی تروریستان هویتی افعانپشتونی!
این است نتیجه هویت تحمیلی افغان!
این است دشمنی، مکر و فریب حاکمین دولتی افغانپشتونی بر علیه هویت مردم ناافغان فارسیزبانان/ترکتباران!
و در آینده قریب بدتر خواهد تمام شود خاموشی مردم غیرافغان احمق و خرخوشباور.
شما مردم اگر بیدار و هوشیارید سیاستگران معامله گر و غلامنش چون مسعود، محقق، دوستم خودفروشان هویتفروش را سلب اعتماد و هشتک کنید
که با سرنوشت شما مردم در زیر یوغ رئیس انتحاریان=افغان چون اتمر معامله می شوید