پس از زمین‌لرزه کنر که تلفات انسانی زیادی به همراه داشت، یک بار دیگر مباحث قومی در افغانستان داغ شده است. این تا حدی یک امر طبیعی است. وقتی در یک خانه جنگ و دعوا جریان داشته باشد، در هر مناسبتی تاثیر و پیامدهای آن خودش را نشان می‌دهد.

به صورت طبیعی وقتی کسی با شما دشمنی می‌کند و به شما ضرر می‌رساند، در دل نسبت به آن کینه می‌گیرید و این کینه یک جایی خودش را نشان می‌دهد. اما بروز کینه و نفرت هم از خود شیوه‌ها، اندازه‌ها و درجات متفاوتی دارد.
در واقع انسان‌ها بسته به اینکه چه نوع نگاهی به مسایل اجتماعی و سیاسی و فرهنگی دارند، در نمایش کینه و نفرت خود نسبت به جماعت‌های خاصی رفتار متفاوتی در پیش می‌گیرند. البته اعتقاد من همین است که همه در دل حرف یکسانی دارند اما در بروز آن متفاوت عمل می‌کنند. مثلا همه ممکن از یک جماعت خاص کینه به دل داشته باشند اما همه یکسان آن را بروز نمی‌دهند. توضیح اینکه چرا آدم‌ها در بروز مافی‌الضمیر خود رفتار متفاوت در پیش می‌گیرند، به عهده جامعه‌شناسی و روانشناسی است.
این را هم می‌دانیم که انسان خصلت تعمیم‌گرایی را دارند. وقتی مثلا یک پشتون کار ناشایستی انجام می‌دهد، یک غیرپشتون متضرر، آن را به همه پشتون‌ها نسبت می‌دهد. در اصطلاح عامیانه می‌گویند که تر و خشک یکجا می‌سوزند.

واقعیت این است که پشتون‌ها به ویژه در چهار سال اخیر، به انواع مختلف در برابر غیرپشتون‌ها نارواداری کردند. این نارواداری‌ها که سابقه طولانی هم دارد، در شرایط رسانه‌ای امروز، به بازتولید نفرت قومی کمک می‌کند و یک امر طبیعی باید دانسته شود. در اوایل برگشت طالبان، باری جهانی وزیر اطلاعات و فرهنگ در حکومت غنی که از مدیحه‌سرایان طالبان هم به شمار می‌رود، گفت که کارهای زشتی که طالبان انجام می‌دهند، تاوان آن را همه پشتون‌ها پس می‌دهند. او راست گفته بود. طبیعت بشر همین گونه است.

پشتون‌ها نارواداری با غیرپشتون‌ها را در دوره طالبان به چند طریق انجام دادند.
اول اینکه چه پشتونها بپذیرند چه نپذیرند، طالبان به این اعتبار که اکثریت رهبران و افراد این گروه را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند، یک گروه پشتونی است. طبیعی است که رفتار این گروه از نظر غیرپشتون‌ها، رفتار جمعی پشتون‌ها با دیگران تعبیر می‌شود. رفتار و سیاست‌های طالبان نیز در جهت تحقق اهداف و برنامه‌هایی بوده که گروه‌های پشتونیستی حاکم و غیرحاکم در افغانستان آن را طراحی و توصیه کرده‌اند. این عامل دیگری است که نفرت عمومی علیه پشتون‌ها را از ورای رفتار طالبان با دیگران شکل می‌دهد. غیرپشتون‌ها حق دارند بپرسند که اگر طالبان پشتون نیستند چرا در خط فکری سایر پشتونیست‌ها حرکت می‌کنند.

دوم اینکه نارواداری پشتون‌ها علیه غیرپشتونها در شکل دیگری در زمان طالبان نیز به منصه ظهور رسیده است. پشتون‌ها به صورت عموم(استثنا شاید کم باشد) به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، علنی یا مخفی، از طالبان حمایت کرده‌اند. این حمایت انواع و اشکال مختلف داشته است. بسیاری از چهره‌های شناخته شده پشتون از اردوگاه‌های مختلف سیاسی در حمایت از طالبان سخن گفته‌اند و برای این گروه در داخل و خارج لابی‌گری کرده‌اند. این به معنای مشارکت همه پشتون‌ها از یک طرح و برنامه ضد غیرپشتونی نیز تلقی شده می‌تواند.

با توجه به این امر، طبیعی است که کینه و نفرت در جامعه در برابر پشتون‌ها افزایش یابد. حالا ممکن است شماری از پشتون‌ها قصد و نیتی برای دشمنی با دیگران نداشته باشند. ممکن شماری از آنان همدست طالبان نباشند. ممکن حتا طالبانی باشند که در خط فکری قومی حرکت نکنند. اما این ها همه قاعده عمومی و کلی را تغییر نمی‌دهد و به اندازه‌ای نیست که نفرت عمومی علیه پشتون‌ها را تا آن اندازه کاهش دهد که غیرپشتون‌ها در روزهای دشوار بگویند که خب حالا زمان کینه‌ورزی نیست و بیایید متحد شویم و به هم دیگر کمک کنیم. البته کسانی هستند و بودند از میان غیرپشتون‌ها که تلاش کردند تا کارهایی انجام دهند که نشان دهد، میان پشتون و غیرپشتون فاصله خیلی زیاد نشده و هنوز میتوان امید به همبستگی ملی داشت. اما به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها زیاد نتیجه بخش نبوده و آن همبستگی لازم ملی در رابطه به فاجعه طبیعی بر یک منطقه عمدتاً پشتون‌نشین شکل نگرفت.

در دو روز اخیر شاهدیم که شماری از دوستان در میان تاجیکان و هزاره‌ها تلاش دارند تا با سرزنش کسانی که از فاجعه کنر ابراز خشنودی کرده یا با کنری‌ها ابزار همدردی و همبستگی نکرده‌اند، بر این باور انسانی پابفشارند که ما همه انسانیم و همزیستگی اجباری ما در یک سرزمین ما را باید وابدارد که در لحظه‌های دشوار و غم‌انگیز کنار هم باشیم و یا حداقل نیش و کنایه نزنیم. این عده از دوستان با تاکید بر ابعاد انسانی قضیه، این موضوع را برجسته بسازند که قربانیان زمین‌لرزه بیشتر زنان و کودکان و کهن سالان بودند که قربانی خشم طبعیت شدند و این موضوع ربطی به سیاست و رفتار انسانی ندارد.

به تعبیر دیگر، حرف این عده این است که تقاص رفتار ضد انسانی یک گروه خاص انسانی را از قربانیان خشم طبیعت نگیریم. البته آنگونه که اشاره شد، این تاکید انسانی است و از نیت خیر انسان‌های اخلاقمدار سرچشمه می‌گیرد. اما با تمام انسانی بودن این دیدگاه، از نظر تحلیل روانشانسی و جامعه شناسی، تلاش می‌کند که از واقعیت‌های عینی فاصله بگیرد و چشم خود را بر روی حقیقت ببنندد. به همین دلیل، چنین دیدگاهی در حد توصیه اخلاقی نزول می‌کند و کاربرد دیگری ندارد. این توصیه‌ها دردی را دوا نمی‌کند مادامی که به اصل ماجرا نپردازد. اصل ماجرا این است که پشتون‌ها(اعم از گروه‌های سیاسی-نظامی پشتون و افراد پشتون) با رفتارهای حریصانه، زورگویانه، حذف‌گرایانه، سرکوبگرانه، دیگرستیزانه، تمامیت‌خواهانه و...باعث ایجاد نفرت عمومی علیه خود شده‌اند.

در واقع آنان در ایجاد این همه کینه و نفرت نقش عاملیت دارند. مادامی که در این زمینه بازنگری نشود، نمی‌توان ابراز احساسات غیرپشتون‌های متنفر از پشتون را از نظر اخلاقی سرزنش کرد. در واقع امروزه اگر یک تاجیک و هزاره و هر غیرپشتون دیگری، از رنج و مصیبت عایده بر پشتون ابزار خشنودی میکند یا در رنج پشتون خود را شریک نمیداند، او یک مجرم و ناانسان نیست، او یک قربانی است. شاید او قادر به کنترول احساسات درونی خود نشده اما این ضعف به معنای این نیست که او از ارزش های انسانی تهی است و چنان قصی‌القلب شده که درد و رنج دیگران را نمی‌بیند.

جالب است که برخی از دوستان ما«ابراز خشنودی» یا «همدردی نکردن» غیرپشتون‌ها و «رفتارهای تبعیض آمیز آشکارا قومی پشتون‌ها»را مقایسه کرده و به اصطلاح این دو را یکسان شمرده‌اند. این درست نیست. زیرا اولی تنها ابراز یک موضع لفظی برخاسته از احساساتی منفی در برابر مصیبتی است که بر دیگری وارد شده است. دیگری که البته خصم تلقی می‌شود. اما دومی، یک عملی است که حقوق انسان دیگران را نقض می‌کند. همدردی نکردن با آنکه شما دشمن می‌پندارید، مساوی با اعمال حذف گرایانه دشمن علیه شما نیست. این دوتا خیلی از هم فرق دارد.

مثلا یکی از دوستان نوشته که دلش به «داکتری که در شفاخانه تبعیض قومی روا می‌دارد» و«آنکه از وقوع زمین لرزه در کنر خشنود است» یکسان می‌سوزد. یعنی در اینجا دو گروه از افراد با دو نوع عملکرد متفاوت در معرض داوری یکسان قرار گرفته‌اند. در حالی که اولی عمل تبعیض آمیز انجام داده که عامل نفرت قومی است. دومی چون از رفتار قومی عده‌ای متاثر شده، خشم و کینه خود را نسبت به مصیبت عایده بر آن قوم در حد لفظ بیان داشته است. این دو تا با هم خیلی فرق دارند.
راه حل بازهم باید گفت که ساده است: اگر وحدت و همبستگی ملی می‌خواهیم، باید شروع از پشتون‌ها شود. آنان باید برنامه حذف دیگران را کنار بگذارند و رفتار انسانی با همه در پیش گیرند و خود را بخشی از کل یک جامعه انسانی درنظر بگیرند نه اینکه فکر کنند خود شان محور هستند و دیگران مجبور به احترام به آنان و گشتن به دور آننند.

نورالله ولیزاده

>>>   لالام جان متلی میگوید برای کسی بمیر که برایت تب کند . حالی اگر آن زلزله جای کنر در بامیان یا بدخشان حادث میشد واکنش پشتو چی می‌بود نماز شکر نمی‌خواند .مگر بر بام خانه های غصب شده نماز شکر می‌خواند .

>>>   اگر راه حل می خواهیم باید وحدت از پشتون ها شروع شود!! بلی حرف خوبیست. متها مشکل اینست که از روزیکه کلمه افغانستان توسط انگلیس روی این سرزمین گزاشته شد، در هر رگ این قوم: غیر از تبعیض، تعصب، محدودگرایی قومی و دیگر خبایث چیز دیگری جای نگرفت. این قوم را اگر سیاس هایش را به بینید غیر از تعصب و تبعیض هیچ روش مثپت انسانی در ذات این ها وجود ندارد گویا نعوذ بالله خداوند هیچ فهم و فراستی را در نهاد این ها نگزاشته است. اصلاح بشو نیستند. فقط همان آیه قرآن در مورد اینها صدق می کند که میفرماید: ما از بالا و پایین بر سر اینها آتش می ریزیم.

>>>   در تمام مدت جمهوریت پشتون ها طالبان را منحیث یک الترناتیو زنده داشتند تا در زمان سقوط رفتن طالب ارگ طالب غار را جایش بنشانند قوم گرایی در سر حد اکمال خودش در قوم پشتون است کدام کشور واحد پولش نام یک قوم است . با پشتو زندگی نمیشود نه خودش فرهنگ و تمدن دارد نه فرهنگ و تمدن میپذیرد نه میگذارد بقیه به فرهنگ و تمدن برسند

>>>   جناب ولیزاده،
نکات جالب در نوشته ی خوب شما است که می‌تواند مبنای یک بحث تخصصی شود.
اما در ارتباط با پَرَگراف آخر:
همه جریان های سیاسی 45 سال اخیر —از خلقی و پرچمی تا اخوانی جهادی و طالب- بعد از رسیدن به اقتدار سیاسی به تصور اینکه «خود شان محور هستند» ، مخالفین، منتقدین و ناراضی ها را یا زنده به گور کردند، یا حذف فیزیکی کردند و یا به حاشیه راندند و خود شرمسارِ تاریخ شدند.
متاسفانه این vicious cycle, جُزِ شعور سیاسی کسانی شده است که ضرفیت مدیریت دولت های خداداد و مائده های زمینی را نداشتند و ندارند.

>>>   چرا دشمنی با امارت اسلامي!!؟؟
طالبان یک حکومت با رفتار عادلانه را تمثيل نه میکنند، ولی بهتر از هر حکومتی طی ۵۰ سال اخیران، خاصتن خيلي بهتر از دوره ملوك الطوايفى استاد ربانی تاجكتبار، بي كفايت، ستمي فكر! مخصوصن در مورد تأمين امنيت سراسری!
کسانیکه در فیسبوکها بر علیه طالبان می تازند، در زمان دوره پر از وحشت ربانی كجا بودند, و چرا چیزی از چور و چپاول عمومی، غصب دارایی های مردم، ویران ساختن کابل، قتل ۶۰ هزار کابلی، حکومت یک قومی و .... چیزی نه میگفتند؟
برای اینکه خود جز همان دزدان و چپا‌لگران بودند!
حکومت طالب با وجود نواقص فراوان، صدها مرتبه به تناسب آن بربریت یک قومی بهتر است!
طالب بعد از آمدن غربیان در ۲۰۰۱ در مقابل هزاران سرباز و تکنالوژی پیشرفته آن قد علم کرد، و بلاخره به قدرت بر گشت!
شما چرا اینکارا کرده نمیتوانید؟ برای اینکه توان مقابله در مقابل طالب و یا به گفته خود شما قوم پشتون ندارید !
ورنه این گز و این هم میدان !

>>>   مردان بزرگ و تاریخ ساز کشور این ها کسانی هستند که باید بالایشان افتخار کرد و بلخصوص شهید بزرگ داکتر نجیب الله و داکتر اشرف غنی و مبارزین راه آزادی

>>>   کی مسایل قومی را داغ کرده کسی که حاضر نیست برای مصالح کشور خط دیورند را رسمیت بدهد . او قومگرایی می‌کند انتظار دارد بقیه سر به فرمان دست به سینه برایش بایستند

>>>   .....، بهتر خواهد بود که در باره وحدت مردم افغانستان بنویسید که مردم از ش قو غرببه کمک و مرحمت مردم کنرشتافتند و هیچ و هیچ زمانی تبعیض و قومگرایی را مدنظر نگرفتند و. شما انسانهای جاهل که أرام نشتهایدو فقط و فقط میخواهید دربین مردم عزیزما تفرقه و بدبینی ایجاد کنید ،امید از خداوند متعال دارم که شماو همدستان شماو همفکران شما را چه ازفارسی زبان باشد و یاپشتو. زبان باشد ،اولن آرزومندم انشأالله اصلاع شوید ورنه خجل و شرمنده درنزد مردم شوید
عبدالله ریحان

>>>   💯🕳 افغانپشتون ها یا همه پشتوزبان ها از لحاظ فطرت و سرشت غریزه پشتونیستی ی که دارند
و که افغانپشتون ها که همیشه در برابر اقوام دیگر متعصب، بدبین، دشمن و تبعیضگر هستند،
همین ها در نزد خداوند و هم در نزد مردم فارسیزبان کاملا ملامت و مقصر هستند
چونکه افغانپشتون ها همواره از سیاسیون خلافکار پشتون و ظالم پشتوزبان یا خرافغانیت حمایت کرده و میکنند
به عنوان نمونه در رای دهی ها و....

>>>   زنده باد قهرمانان زمانه و پاینده قهرمانان زمانه استکبارشکن از جمله امریکا و تمام غرب از جمله ۵۲ کشور را شکست دادن کار هیچ اول قدرت دنیا نیست شوروی با اون دبدبه با اون کوکهبه با اون قدرت نظامی در جنگ با اوکراین در مانده شده شما در چی سهم میخواهی در اشغال افغانستان شماپیاده نظام اشغال گران نه بودین تمام قدرت در دست شما بودن کرزای به عنوان بت سر چوکی ریاست جمهوری نشسته بود در تمام وقت ریس جمهور کرزای یک والی مزار عطا نور نتوانست برکنار ش کند شما چرا برف بام خود را بر بام ما میاندازی حال که طالب با بیست سال در مقابل اشغال گران جنگ کردن همه را بگیل کردن از افغانستان برون کردن نکنه شما به مفت خوردن عادت کردین نی وقت مفت خوردن در این زمانه تمام شد شما مفت خورا شکست اشغال گران را هم قبول نمیکنید اگر اشغال گران زور ده پشت ش نبود چرا از عراق بیرون نمیشه چرا از سوریه بیرون نمیشه خلاصه گپ مفت خوردن تمام شد اون ها که در مقابل اشغال گران جنگیدن از همه اقوام افغانستان همه شان سر قدرت استن فقط نوکران وطن فروشان ملت فروشان ار این بعد در افغانستان جای ندارد یک قوم در افغانستان در مقابل اشغال گران جنگ نکردن این قوم برای بشار اسد جنگیدن بی بی زینب را بهانه داده بودن حال بی بی زینب را از دست هم به وطن خود در برابر اََشغالگران جنگ نکردن حال میخواهد مفت سر چوکی نشستن کند نی نموشه لالا جان خیلی نا وقت امدن کردی

>>>   به دهمی لالاجان خب می گی بشنو مه هزاره نیستم هیچ جنگی را هم در افغانستان مشروع نمی دانم بعد از ظاهر خان حکومت بر اساس کودتا به وجود آمد مشروعیت نداشت و تا به حالا هیچ حکومتی مشروع نیست جمهوریت را آمریکا آورد بهانه اش را هم شما به دستش دادید اگر بن لادن را در افغانستان پناه نمی دادید از القاعده دفاع نمی کردید دهها هزار زن و مرد پشتو هموطن ما کشته نمیشد شما هم که فرزندان خلف پاکستانید دعوا بر سر چی دارید داعش به خباثت و رذالت پدر طالب بود برو خاطراتشان را بخوان فقط از فاطمیون می ترسید برای اعتقادشان جنگیدند درست یا غلط شیعه تا به گلوگاه نرسد به روی هموطنش تیغ و شمشیر و بشکه انتحاری نمی فرستد در دلش رحم برراولاد وطنش هست حتی اگر پشتو باشد نمی تواند مدرسه دخترانه را انفجار کند کودکان را تکه تکه کند بهانه بیاورد که اینها پشتو است خونش حلال است در مکتب شیعه طبق نص صریح قرآن کشتن یک بی گناه مساوی با کشتن کل جهان است هزاره و شیعه پشت دستش را داغ می کند در جنگهای افغانستان بار دیگر دخالت کند چه فارسش چه پشتونش به قدرت که برسد خون شیعه حلال تر از شیر مادر است برایش خودتان بجنگید خودتان رییس و مرعوس باشید خوب شد جنگ با داعش اتفاق افتاد تا شما بفهمید هزاره و شیعه صدبار بیشتر از شما شجاع است برو خاطرات داعشبان را بخوان که مثل ....از فاطمیون می ترسید شیعه در افغانستان نمی جنگند چون دلیلی وجود ندارد چوب سوخت دعواهای بی ارزش قومیتی شود هیچ هدف مقدسی وجود ندارد جنگ بر سر قدرت و قومیت است و بی سوادتزین ها چوب سوخت کشورهای قدرتمند می شوند تا صدسال دیگر چیزی به نام قومیت وجود نخواهد داشت چنانچه حالا هم هیچ واقعیتی ندارد در طول تاریخ نژاد ها باهم درآمیختند و هیچ نژاد خالصی نداریم این بحث ها را بین مردم بیسواد ما رواج می دهند خودشان ماهی میگیرند ضررش به جان مردم ما ضمن اینکه در انتها شخصا مخالف جنگ فاطمیون در سوریه هستم اما همچنان از صاحبان بشکه های زرد محترم تر هستند

>>>   ۹۹ در صد از تروریست‌های که در کشتار غیر پشتون ها در افغانستان نقش مستقیم داشته‌اند و در فسق و فسادهای اخلاقی و اجتماعی کشور پیشرو بوده است از ساکنین کنر و ننگرهار و قندها و پکتکا و پکتیا بوده است این جماعت نمونه‌ی از قوم لوط در دنیای معاصر در سر زمین افغانستان است و خداوند رحمان و رحیم حکیمانه عمل میکند و کار او بدون حکمت نبوده و نخواهند بود.
اتفاق جدید در شرق کشور نیفتاده است تکرار تاریخ و انتقام خداوند از مجرمین است که خود فرمود :
سوره یونس
وَلَقَدْ أَهْلَكْنَا ٱلْقُرُونَ مِن قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُواْۙ وَجَآءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِٱلْبَيِّنَٰتِ وَمَا كَانُواْ لِيُؤْمِنُواْۚ كَذَٰلِكَ نَجْزِي ٱلْقَوْمَ ٱلْمُجْرِمِينَ(نور /١٣)
يقيناً اقوام پيش از شما را هنگامى كه ستم ورزيدند، هلاك كرديم، و پيامبرانشان براى آنان دلايل روشن آوردند، ولى آنان بر آن نبودند كه ايمان بياورند؛ اين گونه گروه گناهكار را كيفر مى دهيم
قرآن نور

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است