45 روز ازعمر حکومت تازه درافغانستان می گذرد حکومت وحدت ملی واقعا نو است. ما در تاریخ معاصرخود حکومتی با جوهر مشارکت، تیم ها را نداشتیم این مساله در تاریخ سیاسی ما تازه است گرچه همان گونه که در مقاله دیروز اشاره کردم به دلیل تفاوت های نظر و مشکلات، هنوز حکومت وحدت ملی، تکمیل نشده است.

کابینه افغانستان هنوز معلوم نیست. اختلافات در مورد شکل دادن کابینه، سایر مقام های سیاسی و نامزدان برای تصدی مقامات سیاسی، وجود دارد اما با تمام این اوضاع و احوال پایه و اساس حکومت وحدت ملی گذاشته شده و کارهای زیادی است که باید انجام شود. سفرخارجی رییس جمهور به خارج و سفرهای مشترک رییس جمهور و رییس اجرایی در نشست لندن، امضای سند همکاری از جمله کارهای است که در سیاست خارجی، صورت گرفته است. دراین میان سفررییس جمهورغنی به پاکستان، یکی از جدی ترین اقدام های حکومت تازه درافغانستان شمرده شده است گرچه برخی به این باورهستند که نفس سفرها چاره ساز نمی باشد، رییس جمهورکرزی، بیست سفر به پاکستان در زمان زمداری خود داشت ولی دیدیم که هیچ تغییر مثبتی در مناسبات غیردوستانه کابل و اسلام آباد پیش نیامد.

البته می توان این مساله را تایید کرد که نفس سفرها، به تنهایی کارسازنیست، سفرهای با برنامه مشخص و در مسیری اعتماد سازی و تعامل مثبت انجام شود کاری که گفته می شود در زمان رییس جمهور کرزی نشد، سفرها، نو به نو صورت می گرفت اما موضوعات همان کهنه های بود که علت اصلی مناقشات دو کشور، دربسترتاریخ بوده است. این بار رییس جمهورغنی گفته است که در مناسبات دو کشور، ما به موضوعات کهنه مراجعه نمی کنیم حال و آینده را قربانی گذشته نخواهیم کرد. ازسوی هم مقام های پاکستانی این بار به گونه متفاوت عمل کرده و احترام بسیار زیادی از رییس جمهور بعمل آورده
است.

رییس جمهور شاید برای نخستین باراست که درمرکز نظامی پاکستان رفت کاریکه در گذشته صورت نگرفته است. کارشناسی می گفت استقبال در مرکزفرماندهی ارتش پاکستان، نشانه یک تحول و یک دید تازه می تواند باشد. پاکستان خواست از مهمان خود احترام شایسته واستثنایی داشته باشد و اینکه بارییس جمهورافغانستان کشوری که سالها باهم خصومت داشته حالا در محرم ترین مکان و دفتر با وی ملاقات را ترتیب داده است. گفتگوهای رییس جمهور در مقر فرماندهی ارتش پاکستان ارزش سمبلیک دارد و حقیقتا یک اقدام نو در این خصوص می باشد. از این مسایل که بگذریم، دستاوردهای سفر رییس جمهور در حد بیان و نظر متفاوت با گذشته بررسی شده است.

تفاوت های سفر رییس جمهور به صورت شتاب زده قابل درک نیست. همان گونه که اشاره کردم سفرهای بین دو کشور صورت گرفته است مهم نفس سفر نیست مهم نتایج عملی و دست آوردهای سفرمی باشد. همان گونه که خبرنگاران گزارش کرده و بخصوص روزنامه نگاران که رییس جمهور را همراهی می کردند، موضوعات مهمی در مذاکرات مقامات افغانستان و پاکستان طرح شده است. گفته شده که مسایل اقتصادی و تجارت یک بخش از گفتگوها را شکل می داده است. دراین سفر تعداد زیادی از تاجران، رییس جمهور را همراهی می کردند البته این را می توان یک تفاوت دانیست زیرا درگذشته خیلی به ندرت تاجران همراه مقامات سیاسی درسفرها شرکت داشتند اما در سفرهای رییس جمهور هم در چین و هم درپاکستان، حضور چشم گیر تاجران را داریم.

این مساله نشان می دهد که نیت حکومت تازه، گذشته از مسایل امنیتی و سیاسی ابعاد اقتصادی و تجاری نیز هست. این مساله قابل درک است که بخش از گرفتاریهای جنگ افغانستان برمی گردد به مسایل، فقر و گرسنگی. یک مقام چینی به من گفت که امنیت بدون اقتصاد خیلی دشوار و شاید در مواردی بی معنی باشد. مردم وقتی گرسنه باشند، اقدام به نا امنی می کنند.

رییس جمهور در این مورد تجربیات زیادی دارد وی سال ها در بانک جهانی کارکرده و همان گونه که خودش گفته است اثری مهمی در مورد فقرزدایی نوشته است. کتاب مشترک وی درمورد نظام های شکست خورده " fixe failure states،”حکایت از توجه رییس جمهور به مسایل مالی و اقتصادی دارد. در این کتاب بحث های مبسوطی در مورد نجات و فیکس نظام های شکست خورده شده است. شرکت و حضور عمده التجار در سفرهای بیرونی مقام های حکومتی، ابعاد اقتصادی و زندگی مردم و فقر زدایی را برجسته می کنند. رهبران حکومت وحدت ملی فراموش نکرده اند که وعده نان و غذا روی سفره مردم را داده بوند و حالا موقع و فصل عمل به وعده ها است. حضور تعداد تاجران در سفر پاکستان و چین رییس جمهور، دال مرکزی برای تو جه به مسایل و رونق زندگی مردم افغانستان باید باشد. درسفر رییس جمهورگذشته ازرونق تجارت و اقتصاد و امضای تفاهم نامه های مهم درمورد توسعه تجارت بین دو کشور، مسایل دیگری، نیزمورد بحث و توجه مقام های دو کشور بوده است. خبرها نشان می دهد که تفاهمنامه های تجاری درسقف بالاتر از پنج میلیاد دالر بین دو کشور، به امضا رسیده است. البته میزان صادرات پاکستان به افغانستان بسیار بالا است و کسر بالانس به صورت ترسناکی بین صادرات و واردات بین دو کشور وجود دارد. بهرصورت یک بخش ازکارهای رییس جمهورغنی اختصاص به توسعه اقتصادی و تجاری با پاکستان داشت و این مساله اهمیت زیادی باید داشته باشد زیرا عمده ترین تجارت افغانستان با پاکستان انجام می شود.

در کنار بحث تجارت، مساله مهم دیگری که مورد توجه دو طرف قرارگرفت، مساله احیای پروژه خط لوله گاز ترکمنستان از طریق افغانستان است. این خط به فاصله 1800 کیلومتر از مبدا تا مقصد کشیده می شود. اگراین پروژه که از آن به صورت مخفف TAPE یاد شده است، بعد عملی و اجرایی به خود بگیرد، طبعا سودی زیادی به افغانستان می رساند البته انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان سرزمینهای گرسنه انرژی هند و پاکستان را نیز اشباع خواهد کرد. درمذاکرات رییس جمهور این موضوع نیز مورد بحث و توافق قرارگرفت. دو طرف تاکید برای عملی شدن این پروژه را داشته اند.

البته این پروژه راز و رمزهای زیادی دارد برخی گفته اند فلسفه ظهور طالبان برای افغانستان، همین پروژه بوده است. در حال حاضر عمده ترین دلیل برای عملی نشدن، بعد امنیتی قضیه است. در سفر رییس جمهور غنی موضوعات امنیتی نیزمورد تاکید قرار گرفت. عملی شدن پروژه گاز، بستگی ارگانیک با مساله امنیت دارد و شکی نیست که این امنیت برمی گردد به نیت و اراده پاکستان. افغانستان خیلی علاقمند است که پروژه گاز، احیا شود زیرا که نفع زیادی برا افغانستان دارد. هند هم به شدت گرسنه انرژی است و بسیار خرسند خواهد شد که گاز بی پایان ترکمنستان به کشور به شدت صنعتی و نیاز مند انرژی، برسد. تا بحال ثابت شده که مانع اصلی برای عملی نشدن تای پی پاکستان بوده است.

درسفر رییس جمهور روی موضوعات امنیتی صحبتهای مبسوطی صورت گرفت. پاکستان بارها این پیشنهاد را داده که حکومت افغانستان، افسران نظامی شان را جهت آموزش به پاکستان بفرستد امری که افغانستان درمورد آن به دیده شک می نگرد.زیرا این مساله برمی گردد به خصومت هند و پاکستان و رفاقت افغانستان با هند. افغانستان این نگرانی را درگذشته ابراز داشته که پاکستان از این پیشنهاد، هدف نیکی ندارد و می خواهد در ساحت امنیتی افغانستان برای ایجاد مزاحمت برای هند را نماید جالب است که مقامات پاکستانی دراین سفر نیز روی این مساله تاکید داشته اند.البته این پیشنهاد درحال حاضر ، کمی شتابزده به نظر می رسد زیرا مسایلی زیادی است که بین دو کشورحل ناشده است. بنابراین برای رسیدن به امر متاخر، کارهای زیادی لازم است که باید دو کشورانجام دهد که نداده است. اولویت به مسایل اقتصادی و تجاری احداث "پایپ لین گاز" سهولتهای زیاد درامر تجارت ازهمه مهم تر همکاری برای صلح، از عمده ترین اقداماتی انجام نشده ای است که باید انجام شود.

مساله صلح نیزیکی از موضوعات بسیارمهم و از اجندای درجه یک درمذاکرات دو رهبربوده است. مساله صلح و اینکه پاکستان فشاروارد نماید تا طالبان ساکن درآن کشور، وارد گفتگوهای صلح سازنده و معنی دار با افغانستان شود، یکی ازعمده ترین موضوعات مورد بحث میان رهبران دوکشور را تشکیل می داد. صلح برای افغانستان ازاولویتهای سیاست خارجی حکومت وحدت ملی می باشد. صلح درافغانستان به اعتقاد همه بستگی به سیاستهای پاکستان دارد.در پاکستان تا بحال سیاستهای ازنوع ملا فضل الرحمان جریان داشته است .مولوی پس از ملاقات با رییس جمهور، فتوای جهادش را درمورد افغانستان صادر کرد.

پاکستان از طالبان بعنوان ابزاراستفاده کرده و جنگ نیابتی را درافغانستان راه اندازی کرده است. ده روز پیش گزارش به کنگره آمریکا اشاره به این داشت که حکومت پاکستان نقش مستقیم درجنگ افغانستان دارد در گزارش تاکید شده است که پاکستان بخصوص استخبارات این کشور کماکان به جنگ نیابتی خود درافغانستان ادامه می دهد. برخی هم رویداد انتحاری امروز در غرب کابل را ارتباط داده به فقدان صداقت در پاکستان. شکریه باریک زی وکیل سرشناس پارلمان ازحامیان داکترغنی است. حمله به جان خانم شکریه و یا هم حمله کورکورانه از این دست را نمی توان به صورت عاجل و شتابزده به سفر رییس جمهور ارتباط داد اما این مساله حقیقت دارد که جنگ و انتحار در افغانستان در چوکات برنامه عام ادامه خواهد داشت و اینکه به زودی انتظار پایان خونریزی را داشته باشیم، خوشباورانه و ساده اندیشانه می باشد.

به هرصورت این توقع خیلی منطقی است که سفررییس جمهور و اقدام های پس ازاین سفر، تاثیرات روی مناسبات دو کشور داشته باشد و همه چیز بخصوص تصمیم گیری هادر مورد صلح جدی و سازنده باشد. نتیجه اینکه علیرغم دشواری های که در مناسبات دو کشورسایه افکنده است، سفر رییس جمهور در ساحت های گوناگون، امنیت، تجارت و اقتصاد، و عرصه های دیگر، تاثیرگذار و فصول تازه در مناسبات دو کشور، ایجاد شود.


محمد ناطقی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است