افغانستان پس از سقوط رژیم طالبان وارد مرحله ی جدیدی از سیاست خارجی شد و موقف تازه ای در صحنه ی نظام بین الملل گرفت. این گستردگی روابط با فراز و فرودهایی همراه بوده است و باید دید که حکومت جدید از نقاط ضعف و قوت آن چه آموخته است. حالا حکومت وحدت ملی میراثدار سیاست خارجی افغانستان می شود دقیقاً چه چیزی را به میراث می برد؟ این حکومت چگونه سیاست خارجی خودرا اولویت بندی، تدوین و اجرایی می نماید؟

داکتر فرامرز تمنا استاد دانشگاه و رییس مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجه در برنامه «100 روز پس از تحلیف» گفت: سیاست خارجی افغانستان در طول این 13 سال سه دوره ی متفاوت را گذرانده است. دوره ی اول احیای وجهه ی بین المللی افغانستان و پرداختن به اولویت های زیرساختی وزارت خارجه بود که در پنج سال اول بیشترین ظرفیت سازی تکنیکی و هم انسانی در دوران داکتر عبدالله، بنیان گذاشته شد.
دوران دوم، دوران علمی سازی سیاست خارجی کشور بود که در دوران داکتر اسپنتا شاهد بودیم. در این دوره ابعاد معرفتی سیاست خارجی مسایلی مانند خطوط اصلی سیاست خارجی افغانستان، رشد یافتن مرکز مطالعات استراتژیک و شناخت جهان بر مبنای منافع ملی در اولویت قرار داشت. در دوران زلمی رسول، ثبات در سیاست خارجی شکل گرفت به گونه ای که دوستان و دشمنان کشور در نظام بین الملل نسبتاً مشخص تر شدند و بنیان های معرفتی و زیرساختی نیروی انسانی وزارت خارجه نهادینه شد. تعامل ما با دنیا رنگ و آهنگ دیگری گرفت و امضای موافقتنامه های همکاری های استراتژیک با جهان برای تحکیم و تقویت مناسبات افغانستان و جهان در صدر سیاست خارجه قرار گرفت.

وی افزود: در مسایل مربوط به سیاست خارجی چند موضوع اصلی افغانستان محور در دوره ی سوم بوجود آمد که یک، کانفرانس های افغانستان محور یا ریکا بود تا کشورهای منطقه بتوانند با تکیه بر پتانسیل های اقتصادی افغانستان به همگرایی دست یابند. دوم، پروسه ی قلب آسیا برای تقویت اعتمادسازی و همکاری میان کشورهای منطقه بود. در ابعاد منطقه گرایی و هم بعد ملل گرایی بیش از یازده موافقتنامه ی همکاری درازمدت استراتژیک با جهان داشتیم.

به باور تمنا، چند دایره، سیاست خارجی کشور را تعریف می کرد: اول، دایره ی اول که در تفاهمنامه ی حُسن همجواری در سال 2002 امضا شد تعریف گردید. در دایره ی اول کشورهای همسایه قرار داشتند. دایره ی دوم سایر کشورها و قدرت های بزرگ منطقه، دایره ی سوم کشورهای جهان اسلام و دایره ی چهارم متحدین بین المللی افغانستان و در هر چهار دوره اولویت افغانستان دستیابی به امنیت و توسعه یا انکشاف کشور بود. درصدی از موفقیت حکومت در کاهش مداخله ی همسایگان در امور داخلی افغانستان ناشی از تفاهم نامه ی 2002 بود.

فرامرز تمنا تصریح کرد: تبین خطوط اساسی سیاست خارجی افغانستان نقص هایی نیز داشت از جمله ما در فقدان سندی کلان تر به نام دکتورین امنیت ملی کشور به تدوین خطوط اساسی سیاست خارجی روی آوردیم. این نقصی معرفت شناسی بود.

استاد دانشگاه بااشاره به صحبت اشرف غنی در مراسم تحلیف گفت: سیاست خارجی هر کشوری از یک سلسله اصول ثابت تاثیر می پذیرد. یکی از اصول ثابت موقعیت ژیوپلوتیک ما و دوم، موقعیت ژیواکونومیک ما که موقعیت ما در اقتصاد و انرژی است. اصل سوم، حس استقلال خواهی مردم افغانستان است. اصل چهارم جایگاهی است که در تجارت داریم. بنابراین این مسایل در اهدافی که رییس جمهور احمدزی در مراسم تحلیف برای افغانستان درنظر گرفتند بسیار تاثیرگذار است.

رییس مطالعات استراتژیک وزارت خارجه اظهار داشت: ما در طول 13 سال گذشته به دنبال تشکیل جامعه ی امن اقتصادمحور بودیم تا آنقدر منافع اقتصادی کشورها در افغانستان گره بخورد که بی ثباتی در افغانستان به معنای بی ثباتی اقتصادی در کشورهای منطقه باشد از جمله پروژه ای مانند تاپی تا گاز ترکمنستان از طریق افغانستان و پاکستان به هند صادر شود. پروژه میان افغانستان و پاکستان، کرک بین آسیای مرکزی و افغانستان، قلب آسیا، ریکا همگی برای گسترش تجارت و ارتقای نقش افغانستان به عنوان پل تجارت و ترانزیت منطقه بود. ما باور داریم که جامعه ی امن اقتصادمحور در منطقه ی ما بدون افغانستانی امن امکان پذیر نیست.

کد (26)

>>>   من به صفت كارمن سابقه وزارت أمور خارجه ، به اظهارات محترم تمنا احترام دارم اما قضاياي اقتصادي را كه جهت رسيدن به هدف اصلي وكليدي يعني صلح دايمي برأي أفغانستان جنكزده ويأ بهتر بكوءيم قرباني جنك وخصومت ، مطرح كرده اند هركز راه كشاي خوب ومؤثر نخواهد بود ، نميتوان با اراءيه خدمات عبور كاز به هند ، صادرات كرك ويأ برنامه هاي مشترك تجاري با باكستان ، باكستان را اقنا نمود باكستان خواسته هاي خيلي كلان وجامع دارد كه در راس ان موضوع خط ديورند سابقه واستفاده بي حساب أب درياي كنر قرار دارد، اين دو موضوع برأي اسلام أباد ان قدر ارزش دارد كه مسائل تجاري وترانزيت از طريق أفغانستان فيصدي ناجيزي انرا تكميل كرده نميتواند . اين خواسته هاي باكستان توام با موافقه ومشوره أمريكا بوده جون زمينه ساز خوبي برأي ابقاي قوات أمريكا وغرب در افغانستان مي بأشد بدين لحاظ به يقين ميتوان كفت كه بدون حل وفصل قضيه ديورند هيج جيزي ديكر مانع مداخله باكستان در افغانستان نخواهد شد وبه اصطلاح عوام أب در روده مردم كرم نخواهد شد، اما طرح موضوع أزادي و استقلال خواهي مردم افغانستان فاقد اعتبار است دليل اش إمضاء به اصطلاح موافقت نامه أمنيتي با أمريكاست ، اكر متن موافقت نامه ويأ بهتر بكويم سند فروش افغانستان توسط خاءنين ملي را به دقت مورد مطالعه ومداقه قرار دهيم بخوبي ميتوان از طرفه رفتن امريكا ، در قضاياي دفاع از افغانستان مشاهده كرد جون دراين قباله ان قدر بازي باكلمات صورت كرفته كه تفسير ان بدون متخصصين بين المللي بيطرف ، ممكن نيست . إبراز نظر درمورد موقعيت جغرافياءي و يا جيوبلوتيك قصه هاي بي محتواي هستند كه هيج دردي را دوا نخواهد كرد و تا وقتيكه امريكا به هدف خويش نائل نيايد جنك و خونريزي در افغانستان متوقف نخواهد شد.
ميوند كابلي

>>>   ...بعنوان یک معلم علوم سیاسی میخام بگم،
این کسیکه بنام داکتر صاحب تمنا از او نام برده شده است به گونه ای سخن درمقام یک کارشناس گفته که عملا در تمجید و تجلیل از کسی است که قصد خوشنود کردنش را دارد و چیزی را تحلیل نام گذارده که تنها بیان اخبار ژورنالیستی کشور بدون نقد و تجویز کارشناسانه است!!
وجود افرادی تملق گو و کم مایه که توان ارایه ی استراتژی کاربردی در عرصه سیاست خارجی را ندارند کار وزارت خارجه را اینچنین به یک نهاد حاشیه ای در حکومت افغانستان بدل کرده است.
آقای به اصطلاح داکترتمنا ، من بعنوان یک معلم علوم سیاسی میخام به شما بگم که ؛
نقد ژورنالیستی کار هر کسی است، بازگو کردن اخبار هم از عهده ی هر افغان و غیر افغانی ساخته است، شما اگر اکنون اداره مرکزی اینچنین مهم در دیگر کشورها را در وزارت خارجه ی ناکارآمد کنونی به عهده دارید وسیزده سال در این حکومت تلاش ناکام داشته اید، اگر نگران افغانستان هستید بروید کنار تا افراد و جوانان کارآمد و کاردان تر از شما عهده دار مسئولیت ها شوند.
امثال شما امتحان خود را با ناکامی کامل پشت سر گذاردید.
سردارمحمدرحیمی

>>>   لطفاً معلومات دهید که آقای تمنا دکتورای خود را از کجا و چه وقت به دست آورده است.
محمدعلی کلی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است