افغانستان جامعه ی تكثر و تعدد قومي است. اقوام اين كشور همواره خواهان حقوق و امتيازات مساوی بودند اما زياده خواهی برخی از اقوام، چالش عمده ای فرا راه شكل گيری هويت ملی واحد در افغانستان بوده است. در نبود مولفه مشترك هويت ملی در بين اقوام افغانستان، سبب مي شود تا هويت ملي واحد بوجود نيايد. هویت ملی در گفتمان سیاسی کشور در کجا قرار دارد و مشکلات فراروی آن چیست؟

صالح محمد ریگستانی عضو پیشین مجلس نمایندگان در برنامه ای رسانه ای گفت: هویت یعنی هستی و وجود. صفتی است که باید با موصوف مطابقت داشته باشد. هویت ملی مجموعه ای از ارزش های مشترک مردم در یک جغرافیای واحد است که مردم به آن ارزش ها هم معتقد و هم متعهد هستند. معمولاً در تعریف و اجزای تشکیل دهنده ی آن از دین، جغرافیا، زبان، فرهنگ و تاریخ نام می برند.

وی افزود: هویت فردی از نام، نام پدر و نام ولایت و محل سکونت تشکیل می شود و در برابر هویت اجتماعی که در برابر افرادی از سرزمین های دیگر مطرح است قرار می گیرد. مولفه های هویت ملی مانند سرزمین، دین از مهمترین مسایلی است که مردم این سرزمین حتی برای آن قربانی های زیادی داده اند. در مورد فرهنگ، این گونه نیست متاسفانه حاکمیت های گذشته ی این سرزمین برای ایجاد هویت ملی اقداماتی را انجام دادند که بیشتر باعث انشقاق اقوام در برابر یکدیگر شده است، به طوری که در قرن 21 یک فرد تحصیلکرده اما دارای ذهن عقب مانده، به این باور است که شهروند درجه یک و درجه دو در کشور وجود دارد و شهروند درجه دو نمی تواند رییس جمهور شود.

ریگستانی در ادامه گفت: این نمونه ها در گذشته هم وجود دارد به طور مثال کاتب هزاره مورخ مشهور «سراج التواریخ» عبدالرحمان را اولین کسی می داند که برای اولین بار دستور داد مردمی از پیشرود قندهار به غور انتقال داده شوند و حتی با تهدید و ارعاب آن ها را مجبور ساخت به مناطقی با آب و هوای بهتر و معیشت بهتر ساکن شوند. امیر حبیب الله خان عین این کار را ادامه داد. شاه مترقی کشور، امان الله نیز قانون شرم آوری را در تاریخ از خودبه جای گذاشت به نام نظام نامه ی ناقلین به قطغن. بر این اساس، مردمی از جنوب را به شمال برد و با راندن ساکنین شمال از زمین ها و خانه های شان، به آن ها زمین داد. شاید شاه امان الله خان به این عقیده بوده که با این کار اقوام مختلف با یکدیگر ممزوج می شود و هویت ملی شکل می گیرد در حالی که نه در گذشته و نه در حال این اتفاق نیفتاده است.

به باور ریگستانی، آزادیخواهی یکی از مولفه های مشترک دیگر مردم این سرزمین است. مردم افغانستان همواره برای حفظ استقلال مبارزه کرده اند. در ساختار سیاسی افغانستان مشارکت عادلانه اقوام وجود نداشته است. به طور مثال در زمان ظاهرشاه که شاه معتدلی بود نمی توان سفیر و یا والی از اقوام دیگر کشور یافت. دلیل آن هم این است که در تمام حکومت های کشور تا زمان حکومت کرزی، در پشت برنامه های ملی، برنامه های قومی دنبال می شده است.
در زمان سردار محمدداوود خان که شخص مترقی محسوب می شد این سیاست قومی را می بینیم که شهروندان از اقوام مختلف با یکدیگر مساوی نیستند و به همین علت سفرای افغانستان را صرفاً از خانواده محمدزایی انتخاب می کردند. اکثر مقام ها از قوم پشتون و تاجیک بود و برای اقوام دیگر اصلاً در حکومت جایی وجود نداشت گویا هیچ استعدادی در این اقوام دیده نمی شد. در نظام سیاسی فعلی وزارت معارف صنف ها را به دو گروه پشتون و فارسی تقسیم می کند ولی این برنامه شکست می خورد.

عضو پیشین مجلس نمایندگان اظهار داشت: در قانون آکادمی علوم، اصطلاحاتی که بار علمی زیادی دارد مانند محقق و سرمحقق را تغییر می دهند و کلمات جدیدی از پشتون برای آن می سازند. مهمترین عاملی که تا به حال نتوانستیم به هویت ملی برسیم برنامه های ملی حکومت و عدم موجودیت عدالت اجتماعی بوده است.

وی خاطرنشان ساخت: از زمان ظاهر شاه تا کنون پنج بیرق و سرود ملی داشتیم. هنوز هم معتقد نیستم که ما سرود ملی داریم چرا که در جرگه ای که در آن زمان تشکیل شد اختلاف وجود داشت و سرود فعلی را فقط برای گذار از آن وضعیت پذیرفتند. سرود ملی که معرف هویت ملی و یک کشور است نباید با هر حکومتی تغییر کند. افغانستان همچنان کشوری در حال گذار و در حال توسعه و ملت شدن است. ما هنوز پروسه ی ملت شدن را طی نکردیم. یکی از مولفه های ملت شدن، منافع ملی است.

ریگستانی منافع ملی و هویت ملی را در رابطه ی مستقیم با یکدیگر دانست و گفت: منافع ملی ارزش ها و باورهای دوامداری است که در طول فرایند سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یک مردم ساخته می شوند، با ثبات هستند و به آسانی تغییر نمی کنند. رفاه، پیشرفت، بهبود وضعیت جزو منافع ملی است. منفعت ملی هویت ملی را می سازد و جزوی از آن است. این ها رابطه ی مستقیمی با یکدیگر دارند.

ریگستانی با انتقاد از ضعف هویت ملی در جامعه ی افغانستان گفت: زمانی که شهروند افغانستان به جای این که در تعریف هویت ملی خود نام و نام کشور خود را مطرح کند قومیت خود را مطرح می سازد بیانگر ضعف در هویت ملی است. طرح این سوال که آیا «افغانی» می تواند بر سایر اقوام و گروه های کشور اطلاق گردد یا خیر بیانگر عدم پوشش این نام بر سایر اقوام و گروه های ساکن در این کشور است. در مورد تذکره ی الکترونیکی نیز در همین مورد جنجال هایی پیش آمد. در اینجا برای تعریف هویت، ضرورت به وفاق ملی است.

نماینده ی پیشین مجلس در پایان برای ایجاد هویت ملی چند مورد را موثر دانست و اظهار داشت: اول، گفتمان ملی. اصطلاحاتی که در ظاهر ملی است ولی مفهومی قومی دارد، روی آن اتفاق نظر وجود ندارد و اختلاف است باید مطرح و به شکل منطقی و علمی آسیب شناسی شود. دوم، مشارکت عادلانه ی اقوام در ساختار سیاسی است به طوری که همه ی مردم خود را در آیینه ی حکومت ببینند. هدف از وجود هویت ملی انسجام ملی و مردم است. انسجام می تواند جامعه را به سوی رفاه پیش ببرد.

کد (26)

>>>   همیشه به دیگران تهمت کردن و خود را برات دادن در حالیکه تا گلو در فساد و .... غرق باشی - مگر در دور اول انتخابات یادت هست که برای هر ملای مسجد در پنجشیر یک جیپ خریده بودی که برایت رای مردم پنجشیر را جمع آوری کنند .... باز بخاطر اینکه خود را مطرح کنی بیوقت و خلاف اصول و قانون گویا از پارلمان استعفی دادی که آنهم به دردت نخورد و کسی...برایت اهمیت نداد - بار دوم خود را کاندید کردی و شکست ننگین خوردی که تا حالا مزه ی تلخ آن در دهنت هست و حال اینگونه یاوه سرایی و اضافه گویی میکنی میرسد روزی که از تمام جرایم و فسادهای تو و امثالت پرده برداشته شده و آنگاه جایت عقب میله های زندان و یا روی چوبه ی دار خواهد بود
مرد آریایی از کابل

>>>   منتقد کننده نظر اول در خود اصلاح بیاور وبعداً حمله انتقادی کنید فعلا بنام اریایی در کابل زمین چیزی دیده نمیشود نسل های امروزی همه نسل های افغانستان است وکابل جز افغنانستان دیگر اینکه این جملات کین توزانه تان به ارایه نظر اقای ریکستانی چه ربطی دارد نوشته شما کاملاًعقدوی وتعصب امیز است فکر نشود که من از دوستان ویا اشنایان اقای ریگستانی هستم سوگند یاد میکنم که یک لحظه هم انرا ندیده ام وهم صحبت نشده ام ولی ولی عقدگشایی شما مرا مجبور ساخت تا شما را ادب کنم ومتوجه سازم که عقده کشایی شخصی در سایت مطرحه نکنید به مقابل ان مطرح سازید تا عقده شما حل گردد درینجا در موارد مشکلات مردم وجامعه وبیرون رفت ان نظر خویش را ارایه کنید تا بدرد بخور باشد .

>>>   ريگستاني تو كي هستي كه بالاي شاه امان اللد گپ بزني كه استقلال وطن را گرفته دو پيسه پنجشيري خطا ... را اول بشوي باز نام شاه امان اللد را بگير از دزدي ها چور چپاول شما چشم هايت را پت نكن. دگه كار نداري زمين ها را چور كرديد قصر ها داريد دالر ها كمي شرم هم خوب است حالا دعواي پادشاهي ميكنيد پول هاي چور را كه به انتخابات مصرف كرديد حالا باز خون مردم بيجاره ميخوريد. 

>>>   همه شما فومگرا هستید مردم افغانستان از شما ... دارد شما هستید که ما را تباه کردید.
غیرت خراسانی از پوهنتون کابل

>>>   نظریه دهنده اول اینقدر بخیل و ساده لوح نباید باشی. آقای ریگستانی مشکل واقعی را مطرح کرده و راه حل آنرا پیشنهاد نموده است. اگر تو کدام منطق و دلیل و راه حل معقول تر میتوانی ارایه کنی بفرما. تا کی میخواهید این وطن و این مردم را فریب بدهید و در جهل نگه دارید؟ بس است این قدر جاهلیت! بگزارید مردم شما هم در کاروان انسانیت داخل شوند.
ذکی

>>>   نباید به ریکستانی صاحب توهین کرد چون اوشان یک شخص متعهد ویکتن ازیاران راستین آمرصاحب وقهرمان ملی می باشد آنچه بیان داشتند کاملا اساس تاریخی دارد

>>>   صالح محمد خان به حدی مغرور کبری واز خود راضی است که مانند ندارد پدرش نیز از خود خاهی پسر درس نخوت میان تهی دیده این دریور بیسواد زمانی باکس روبرومیشد باکراهیت وبیتفاوتی محض که گوئی پسندش نیست دست میدادحتی انگشتانش را از داخل آستین چپن بیرون نمی کرد بالمس نمودن کف دست جانب مقابل وگاهی هم بانوک آستین اکتفا میکرد این حس برتری جوئی بدتراز قوم گرائی است او به مقام پسرش که زمانی در کنار سپر سالار جهادمانند هزاران مجاهد دیگرقرارداشت فخر میکرد واین خود بروز تعصب درون فرداست بیشتر در وجود تو وپدرت دیده شده
مرزی

>>>   اول خود تان را از بد بختي زباني و قومي بيرون كنيد يك پنجشيري را نديدم يك پشتو زبان را خوب بگويد اگر شما در يك وزارت ريس يا وزير باشيد بدون وطن دار تان كسي ديگر را استخدام نمي كنيد همين حالا پنجشيري تنها از پنجشيري طرفداري ميكند...

>>>   وقتی روس یا شوروی وفات نمود- نجیب و تنی وغیره سورخلقیهایش به پاکستان فروخته شدند و تا امروز هم وفادار باقی ماندند.
واضعیست که قومگرایی این قوم ملتانی کشور را به فغانستان یا بیفرهنگترین کشورهای دنیا و مفسد ترین و بدترین کشور قرار داده.

>>>   آقای ریگستانی مشکل واقعی را مطرح کرده
کابورا

>>>   آنچه اقای ریکستانی گفته کاملا" عالمانه و بر بنای واقعیت های عینی جامعه ما میباشد. و بدون شک که یکی از دلیل قوی عقب مانی و بیچارگی افغانستان در همین امر سیاست قومگرائی میباشد.

>>>   گفته اند هر که را بخواهی بشناسی
برایش قدرت بدهید انگاه قضاوت اسان می شود

>>>   با عجب مردم روبه روشده این کشور که جز تعصب و خشونت چیزی دیگر یاد ندارند و حال به جای رسیده اند که علیه شاه امانالله خان بانی ازادی و استقلال کشور این ... سخن پوچ بگویند ، این ریگستانی را مسعود نیز بد میدید میگفت چیزی دیگر یاد ندارد جز راه اندازی نفاق قومی.
کابلی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است