مقدمه
چین با بیش از 1.3 میلیارد نفر سکنه پرنفوس ترین و با وسعت 9.6 میلیون کیلومتر مربع، سومین کشور وسیع دنیاست. این کشو که در شرق قاره آسیا واقع شده است توسط حزب کمونیست و در قالب نظام تک حزبی اداره می شود.
چين شرقا با كوریای شمالي، از شمال شرقی با روسيه ، از شمال غربي با قزاقستان، قرقيزستان وتاجيكستان ، غربا با افغانستان ، پاكستان، هند و نپال، از جنوب غربي با ميانمار و جنوبا با لائوسو و ويتنام مرز مشترك دارد. اين كشور با حفظ حاكميت دولت بر مالكيت عمومي، سياست درهاي باز بر روي ديگر كشورها را اتخاذ و شروع به اصلاحات ساختار اقتصادي داخلي نمود و پس از عبور از مرحله دشوار تثبيت نظام و ایستادن روي پاي خود ، مرحله ي رشد،شكوفايي و خيزش خود را آغاز كرد.

ساختار اقتصادي كشور چين از يك كشور درون گرا به كشوري با اقتصاد پويا و برون گرا، مبتني بر بازار آزاد تغییر يافت.چين ساختار اقتصادي خود را در سه مرحله تكميل كرد:
در مرحله اول: با طراحي توسعه موزون، صنايع داخلي و گار گاه هاي خورد صنعتي را درسراسر كشور پخش كرد و با حمايت از ولايت ها و قريه ها از مهاجرت قريه نشينان به شهر هاي كلان جلوگيري كرد. در اين مرحله حمايت از توليد موجب رفاه عمومي گرديد و عوايد كارگران و دهقانان افزايش يافت.
در مرحله دوم: با حمايت از رشد فزاينده توليد ،تراز بازرگاني خود را به تراز بازرگاني آمريكا رسانيد و ازيك كشور مصرف كننده به كشور صادر كننده ترقي يافت.
در مرحله سوم: باسياست مناطق آزاد در جذب سرمايه هاي خارجي به يك قطب صنعتي و بازرگاني تبديل شد و پس از آمریکا بالاترین میزان سرمایه گذاری خارجی را جذب کرد.

چين در حال حاضر كلانترين اقتصاد آسيا و دومين اقتصاد كلان جهان به شمار مي‌رود.همچنین در فصل چهارم سال 2011 نورم رشد اقتصادی 8.9 فيصد را نیز پشت سر گذاشت. توليد ارزان در نتيجه نيروي کار ارزان، چين را به يكي از کلانترین صادر کننده‌هاي کالاي جهان تبديل کرده است و در همين حال نيازمندي‌هاي رشد سريع اقتصادي، اين کشور را مبدل به يکي ازکلانترین وارد کنندگان مواد خام در جهان کرده است.

روابط افغانستان و چين
رابطه چين و افغانستان در روزگار گذشته بسيار نیک بوده است. بين دوكشور داد وستد همه جانبه وجود داشت. بر اثر همين حسن نيت و قابليت سرک ابريشم شكل گرفت. نام سرک ابريشم سمبل تجارت جهاني آن روزگار است. افغانستان مرکز اتصال تمدن فارسی و ماوراء النهری با چین و هند و یونان بود. هرچند اینکه چين از لحاظ نزدیکی به افغانستان و زیرساختهای فرهنگی، هنوزهم یک کشورآسیایی با خوی و منش منطقه ای محسوب می شود و در درک حساسیت های موجود درافغانستان، سابقه ای طولانی با خود دارد.

سرمایه گذاری خارجی (Foreign Investment)
از مهمترين عوامل موثر بر رشد اقتصادي کشورها و بخصوص کشور هاي در حال پيشرفت، فراهم آوردن سرمايه جهت تامين مالي طرحهاي سرمايه گذاري است. اکثریت کشورهاي جهان بدلیل كافي نبودن منابع داخلي براي سرمايه گذاري، تمايل شديد به جذب سرمايه هاي خارجي دارند وسرمايه گذاران خارجي نيز بمنظور بدست آوردن فايده و بازده بيشتر متمايل به سرمايه گذاري در ساير کشورها هستند.

در این بخش ابتدا مفاهیم سرمایه گذاری خارجی،فرصت ها،تهدیدات و سپس به سرمایه گذاری خارجی چین در افغانستان پرداخته می شود.

سرمایه گذاری خارجی(Foreign Investment) عبارت است از به کارگیری سرمایه های خارجی در یک بنگاه اقتصادی جدید یا موجود پس از اخذ مجوز سرمایه گذار سرمایه گذاری خارجی.سرمایه گذاری خارجی از اشکال صدور سرمایه از کشور سرمایه گذار (موطن) به کشورهای دیگر می باشد و به شکل سرمایه گذاری در تولید و ساخت کالا،استخراج مواد خام،تاسیس و گسترش نهاد های مالی و غیره درفراسوی مرزهای ملی انجام می شود. سرمایه گذاری خارجی به دو صورت سرمایه گذاری مستقیم خارجی (Foreign Direct Investment) و سرمایه گذاری غیر مستقیم
(Foreign Portfolio Investment) می باشد.

سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) را مشارکت یک یا چند سرمایه گذار خارجی در سهام ثبت شده یک موسسه داخلی است که حق و حقوقی را برای سرمایه گذار ایجاد می کند.
سرمایه گذاری غیر مستقیم خارجی (FPI) که توسط کشور یا موسسه خارجی از طریق اوراق بهادار نظیر سهام،اوراق قرضه بلند مدت،اوراق مشارکت بین الملی و.. درتامین مالی مشارکت می کنند.تفاوت این روش با سرمایه گذاری مستقیم خارجی در این است که در اینجا سرمایه گذار در روند اجرای پروژه دخیل نشده و نظارتی ندارد واز نظر مالی نیز تعهداتی نمی سپارد و تنها در صورت فايده و ضرر پروژه، بر اساس سهم الشرکه داده شده، فایده دریافت می کند.( امید هست در آینده نزدیک با ایجاد سازمان بورس اوراق بهادر در کشور بهره مندی بیشتر ازسرمایه گذاری غیر مستقیم خارجی را در افغانستان شاهد باشیم).
برخی از مهمترین اهداف و مزایای بکارگیری سرمایه گذاری خارجی
افزایش اشتغال و کاهش بیکاری مزمن
افزایش عوايد مردم از طریق انجام فعالیت های تولیدی و خدماتی
توسعه مهارت و مدیریت برای ارتقا توان کیفی نیروی داخلی
بالا رفتن سطح دانش کیفی و فنی جامعه
ایجاد سرمایه و هدایت آن به سمت واحدهای فعال و مولد
توسعه بنگاهها ی متوسط و خرد
تاثیر مثبت بر موازنه پرداخت ها و تشکیل سرمایه
و...
از دیدگاه سرمایه گذار خارجی
تحصیل حداکثر فايده
حصول اطمینان از تامین مواد اولیه
دستیابی به بازارهای صادراتی
بهره گیر از نیروی کار و احتمالا منابع طبیعی و سایر مواد اولیه ارزان قیمت
کمبود فرصت سرمایه گذاری و وجود رقابت شدید در موطن اصلی و یا بالا بودن نورم تکس
و...

تهدید های بالقوه سرمایه گذاری خارجی
از آنجایی که سرمایه گذاری خارجی،بسیار فرار بوده و به تغییرات و بحران های داخلی و بین الملی حساس است،می تواند به افزایش نوسانات و ناپداری در اقتصاد کشور میزبان منجر شود.
افزایش نوسانات نورم ارز
افزایش و نوسانات نورم بهره
خطر افزایش مالکیت و کنترل خارجیان بر شرکت های داخلی
خطر گسترده شدن دامنه رفتار مخرب سرمایه گذاران خارجی بدلیل دنباله روی سرمایه گذران داخلی از رفتار آنها
تاثیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر متغیر های اقتصاد کلان
اقتصاد کلان در واقع مطالعه و تجزیه و تحلیل پدیده‌ها و متغیرهای کلی اقتصادی(متغیرهایی مانند سطح کل تولید جامعه و عوامل تشکیل دهنده آن، سطح عمومی قیمت ها،سرمایه گذاری، سطح اشتغال، رشد اقتصادی ، متوسط معاشات برای تمامی کارگران شاغل در اقتصادو...)،بررسی روابط بین آنها به منظور پیش بینی و اتخاذ سیاست‌های مناسب در آینده، و تصحیح سیاست‌ها و تصمیمات اقتصادی گذشته است که از موارد تاثیر سرمایه گذاری خارجی بر این متغیر ها را می توان در موارد زیر مشاهده نمود.

کاهش نورم بهره
 افزایش تقاضا برای دارایی های داخلی (پیسه رایج داخلی)
 افزایش احتمال کسب منفعت
 افزایش حجم سرمایه گذاریها به دلیل رابطه معکوس بین نورم بهره و سرمایه گذاری خصوصی
 جریان ورود سرمایه و افزایش نقدینگی در سیستم

کاهش نورم ارز
 تقویت ارزش و قدرت خرید پیسه داخلی وکاهش تورم
 عدم تمایل به تبدیل دارایی ها خود و ورود به بازارهای خارجی
 کاهش میل افراد یک کشور جهت خرید دارایی های خارجی
 تحت شرایط رژیم نورم ارز شناور،جریان ورودسرمایه منجر به افزایش ارزش پیسه رایج داخلی

تاثیر مثبت بر تراز پرداخت ها
 افزایش جریان ورود سرمایه و عدم تعادل در حساب موازنه پرداخت های یک کشور(افزایش ذخایر اثر مثبت بر تراز پرداخت)
 خروج سرمایه موجب پیش بینی افزایش تورم و نورم ارز و بهره و... درجهت مخالف جریان بهبود شرایط اقتصادی حرکت خواهد کرد و فرار سرمایه نیز تشدید می گردد(اثر منفی).

افزایش رشد اقتصادی
 افزایش نورم رشد اقتصادی و کاهش خروج سرمایه از کشور
 افزایش تولید و اشتغال زایی و کاهش بیکاری
 کاهش هزینه تامین مالی برای سرمایه گذاری و امکان افزایش کسب منفعت
 ورود سرمایه و کاهش قیمت سرمایه(عامل کمیاب تولید در کشور در حال توسعه)

افزایش عوایدتکسی دولت
 افزایش حجم تکس های دریافتی توسط دولت
 ورود سرمایه و افزایش ثروت و میزان عواید ناشی از آن

کاهش بدهی دولت
 افزایش عواید دولت به واسطه افزایش تکس و کاهش کسری بودجه دولت
 چنانچه دولت کسری بودجه خود را از اسقراض داخلی یا انتشار پیسه یا اسقراض خارجی تامین مالی کند،تورم و به دنبال آن خروج سرمایه را تشدید و از نظر توزیعی،بدهی را به نسل بعدی منتقل می کند.

بهبود توزیع عواید
 ورود سرمایه و کاهش تورم داخلی
 افزایش ارزش واقعی ثروت و عواید افراد طبقات پایین جامعه

انتقال تکنولوژی
 انتقال تکنولوژی در اثر سرمایه گذاری خارجی و نقش مهم آن در رشد اقتصادی

توسعه صادرات و کاهش واردات
 افزایش سرمایه گذاری خارجی و راه اندازی فابریکه مختلف و افزایش حجم تولیدات
 کاهش نیاز کشور به واردات کالای خاص و صدور مازاد تولید به کشورهای دیگر

افزایش اشتغال
 با ورود سرمایه گذاری خارجی و مشارکت جهت ایجاد و را ه اندازی فابریکه مختلف،جذب نیرو و سطح اشتغال افزایش می یابد.

نتایج آزمون های تجربی در مورد سرمایه گذاری مستقیم خارجی
• ارتباط مستقیمی بین FDI و صادرات در کشورهای مختلف بدست آورده اند.
• هر چه اقتصاد کشورها باز تر بوده است،سرمایه بیشتری را جذب نموده است.یعنی همبستگی بالایی بین درجه باز بودن و جذب سرمایه گذاری خارجی مشاهده شده است.
• با توجه به عملکرد خوب سرمایه گذاری خارجی مستقیم در برخی از کشورهای در حال پيشرفت به خصوص کشورهای آسیای جنوب شرقی،بسیاری از این کشورهابه استفاده هر چه بیشتر از آن تمایل پیدا کرده اند.اما نکته این است که که هرچه کشوری از امکانات گسترده تری برای کاهش هزینه های تولید برخوردار باشد و سطح تکنولوژی بالاتری داشته باشد،جریانFDI با آن کشور بیشتر خواهد بود.
• عوامل مهم اثرگذار بر سرمایه گذاری خارجی به ترتیب اهمیت عبارتند از: اندازه بازار ملی - نورم رشد انتظاری - امکان برگرداندن فايده و سرمایه به کشور مبدا - بهره وری و عادات نیروی کار.

سرمایه گذاری خارجی چین در افغانستان
نيازمندي تهيه مواد خام، سرمايه‌ گذارهاي هاي چيني را از پاکستان تا کشورهاي آفريقايي و آمريکاي لاتين کشانده است. افغانستان نيز با سپردن قرارداد هایی در حوضه نفت و معادن، در سال‌هاي اخير شامل اين ليست شده است.
آمارها نشان مي‌دهند كه چين در9 سال گذشته با بهره ‌گيري از سرازير شدن کمک‌هاي مالي به افغانستان و در نتيجه افزايش تقاضا برای واردات ، صادرات خود به افغانستان را به سطح دو ميليارد دالر رسانده است.

چين به جاي فراهم كردن کمک براي افغانستان، بر تجارت و سرمايه گذاري مستقيم خارجي(FDI) تمرکز دارد .شرکت (ام‌سی‌سی(چین در مزایده سال ۲۰۰۸ در رقابت با شرکت‌های قزاقستان، روسیه، آمریکا و کانادا توانست بزرگ‌ترین قرارداد صنعتی افغانستان، استخراج معدن مس «عینک »را از آن خود کند. این معدن در ولایت لوگر در45 كيلومتري جنوب کابل قرار دارد و ارزش آن ۴.۴ میلیارد دالر برآورد شده است. معدن مس عينك با برخورداري بيش از11 ميليون تن مس، دومين معدن كلان مس در جهان است. علاوه براين پيش بيني مي شود كه اين معدن8000 شغل مستقيم ايجاد كند. علاوه بر اينها چين براي تامين يک نيروگاه400 مگاواتي در بيرون از فابریکه، و ساخت يك خط ريل به تاجيکستان، و سرمايه گذاري قابل توجهي در مكاتب ،خانه ها و شفاخانه ها وعده داده است.
همچنین افغانستان اولین قرار داد اکتشاف و استخراج نفتی خود را با چین امضا نمود.حکومت افغانستان به شرکت ملی نفت چین اجازه اکتشاف نفت در حوزه آمودریا در شمال شرقی کشور را داد. با این قرارداد شرکت نفت چین اولین شرکت خارجی تولید کننده نفت در افغانستان خواهد بود. ذخایر تثبیت شده نفت این حوزه ۸۷ میلیون بشکه تخمین زده می‌شود. شرکت ملی نفت چین از نفت استخراج شده ۱۵ فيصد حق‌الامتیاز و ۲۰ فيصد تکس به دولت افغانستان خواهد پرداخت و سهم افغانستان از فايده نفت استخراج شده ۷۰ فيصد خواهد بود.

به گفته روح‌ الله احمدزی)رئیس بخش تشویق سرمایه گذاری آیسا( ارزش منابع طبیعی افغانستان سه تریلیون دالر تخمین زده می ‌شود و هم اکنون ۴۷ شرکت چینی در بخش استخراج معادن و سایر عرصه ها در افغانستان فعالیت دارند.
فعالیت کشور چین در امور اقتصادی افغانستان به روند توسعه و رشد اقتصادی کشور کمک زیادی خواهد کرد. چین علاقمندی زیادی برای سرمایه گذاری روی معادن خام افغانستان دارد و سعی دارد تا در زمینه های دیگر نیز سرمایه گذاری نمایند. اگر چه اوضاع امنیتی و سیاسی در افغانستان چندان مطلوب نیست ولی باز هم انگیزه چین در این مدت نه تنها کاهش نیافته بلکه تلاشهای جدیتری نیز از خودش نشان داده است.اهمیت افغانستان برای چین را می توان در منابع طبیعی و دست نخورده و نیز تامین نیاز فزاینده به انرژی(50 فیصد انرژی چین وارداتی می باشد) دراین کشور دانست.البته نمی توان از آینده سیاسی چین در معادلات افغانستان چشم پوشی کرد.

سیاستهای چین پس از مرگ مائو ( سیاست مدار انقلابی کمونیست) که در بر گیرنده تعدیلاتی در اصلاحات بنیادی شد، تا به اکنون بر فتح اقتصاد دنیا به جای تسلط نظامی و سیاسی روی کشورها برنامه ریزی شده است.افغانستان با توجه به حسن سابقه نسبی که با کشور چین دارد از سرمایه گذاریهای کلان اقتصادی چین در افغانستان استقبال خواهد کرد چرا که فايده سرشاری را برای دو طرف به همراه خواهد داشت.همچنین داشتن مرز مشترک (صعب العبور) باعث شده که دولتمردان افغانستان علاقه زیادی به روابط باچین نشان بدهند.

با توجه با آنچه گفته شداگر شرايط سرمايه گذاري خارجی درکشور تضمين شود، سایر سرمایه گذاران خارجی غیر از کشور چین ميل و رغبت بيشتري براي حضور در افغانستان خواهند داشت.اين امر نيز فرصت بهره گيري از مزيتهاي نسبي، رشد اقتصادي، اشتغال‌زايي و دستيابي به دانش و فناوري روز براي توليد کالاهاي رقابتي در عرصه بين‌المللي را مي دهد.بنابراين، تسريع جريان ورود سرمايه گذاري خارجي منافع متقابلي را براي افغانستان و سرمايه گذاران بين المللي فراهم مي سازد.

نتيجه گيري
با توجه به فرصت ها و تهدیات سرمایه گذاری خارجی و نیز نقش پر رنگ چین در منطقه و جهان به عنوان قطب اقتصادی و نیاز شدید افغانستان به بحث سرمایه گذاری خارجی می توان چشم انداز خوبی را در روابط اقتصادی با این کشور پیش بینی کرد هرچندکه دولتمردان نباید از تبعات منفی این روابط اقتصادی(خروج ارز ، ورشکستگی صنایع داخلی، بیکاری، کاهش تعرفه گمرگی و...) در بلند مدت غفلت کنند.
نکته مهم دیگر این که با توجه به خروج نیروهای خارجی از افغانستان تا پایان سال 2014 میلادی و قطع کمک های خارجی، عوایدهای ناشی از استخراج نفت و دیگر معادن غنی افغانستان برای خودکفایی درکشور ضروری می باشد. با توجه به آنچه گذشت به منظور كسب بيشترين منفعت از سرمايه گذاري خارجي و همچنين كاهش تهديدات بالقوه آن، تامين ثبات سياسي و امنيت اقتصادي، بهبود زير ساختها، وضع و اجراي قوانين و مقررات مناسب در افغانستان لازم و ضروري است.

مرتضی رضایی(ماستری مدیریت مالی)

>>>   مطلب علمی بسیار جالب، به امید مقالات بعدی تان
کریمی
لندن

>>>   سر مایه گزاری چینیها در افغانستان به فایده مردم افغانستان است

>>>   درباره دیگه کشورها از جمله آمریکا و هند هم نوشته شود.تشکر
نامدار
هرات

>>>   از نتیجه گیری بیشتر خوشحال شدم.مطلب خوبی بود.تشکر

>>>   با عرض ادب و احترام به تمام افغانان!
مطلبي بسيار خواندني و ارزنده تشكر از نويسنده محترم و Afghanpaper
أميد وارم در رابطه به هندوستان هم همجنين مطلبي نشر شود .
ممنون AFGاز جرمني

>>>   رضایی عزیز!
به وجود شما و ادم های مثل شما باید افتخار کرد. بیشتر بنویسید. چشم به راه قلم سبزتان هستیم.....

>>>   رضای گل گفتی ودر سفتی به امید انروزیکه بدور از تعصبات قومی شاهد انکشاف وباز سازی مناطق محروم افغانستان عزیز باشیم واز وجود شما عزیزان بهره بگیریم .

>>>   فعلاافغاستان نیازمندتوسعه بخش زراعت مکانیزه وعلمی وتوسعه ان با مهاروذخیره وهدایت ابها است .افغانستا ن درقسمت همکاری شرکتهای صنعتی وصنایع خورد وانتقال تکنولوجی ا ن به داخل وایجاداشتغال می تواند همکاری داشته باشد .نواندیشان

>>>   سلام
افرین برتو بچه افغان

>>>   آقاي كاتب محترم چین از لحاظ مساحت چهارمين كشور دنيا ميباشد نه سوم، روسيا كانادا امريكا چین

>>>   قربان شما!
رضایی عزیز بخود میبالم چون شما جوانانی را داریم... به امید صحت و نبشته هایی علمی شما...
مصطفی فرزاد از کابل

>>>   چین از نظر وسعت خاکی (بدون احتساب آب های داخلی) دومین کشور بزرگ جهان است.
جغرافی دان
مزار- رحمان

>>>   مطلب جالب و خوبی بود موفقیت بیشتر تانرا خواهانیم.
تهدیدات اقتصادی سرمایه گذاری خارجی را که نامبرده اید بسیاری آنها درمورد سرمایه گذاری خارجی در بخش صنایع تولیدی صدق میکند نه در بخش معادن و استخراج مواد خام.
یکی از تهدیدات عمده که از قلم باز مانده است خطرات ناشی برای محیط زیست، عدم رعایت معیارهای حفظ الصحه و ایمنی برای نیروهای انسانی داخلی است.
تجارب منفی سرمایه گذاری خارجی خصوصآ در کشور های افریقایی نشان داده است که محیط زیست کاملآ صدمه دیده است، آبها و دریاهای منطقه بعلت جابجایی نادرست مواد فاضله صنعتی، آلوده و غیر قابل استفاده شده است.
هر چند وزارت معادن و صنایع افغانستان اعلام داشته که این مسایل را در جریان امضای قرارداد های مربوط رعایت کرده است اما با آنهم در آینده باید این موضوع با ایجاد یک کمیسیون بنام کمیسیون حفظ محیط زیست و حفظ الصحه همواره کنترول شود.
جمال لوگر

>>>   خیلی جالب بود.تبریک میگم به نوشتن چنین مقاله ای.موفق باشین

>>>   چینای ها مثل ملخ هستند بعد از خود چیزی نمیمانند.
حتا مملک پیشرفت از دست شان بیزار هستند ولی چیزی کرده نمیتوانند زیرا چینایی ها اقتصاد انها را صلب و از پاه انداخته اند.
به تحلیل بعضی برادر خود حیران هستم که انها از کجا معلومت خود را بدست میگرند و یا خود سرانه فیر میکنند.

>>>   سرمایه گذاری خارجی بستر مناسب با شرایط مساعدخودرا می طلبد .امنیت .زیربنای مناسب تولید .بازار فروش و...که دولت در ایجاد این شرایط کاملا ناموفق عمل کرده وعملا باعث فرارسرمایه داخلی هم شده.نواندیشان

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است