زلمی خلیلزاد نامی است که با یکی از تلخ‌ترین فصل‌های تاریخ افغانستان گره خورده است. او همان کسی بود که به‌عنوان نماینده ویژه امریکا، بارها در پاکستان با همکاری مستقیم آی‌اس‌آی زمینه نشست دوحه را فراهم ساخت و در نهایت توافقی را امضا کرد که طالبان را از انزوا بیرون آورد و به آن‌ها مشروعیت سیاسی داد. نتیجه این سیاست روشن بود: فروپاشی نظام به‌اصطلاح جمهوریت، و بازگشت دوباره طالبان به قدرت.

اکنون اما همین خلیلزاد در صفحه اکس خود، اینترنشنل را متهم می‌کند که گویا زیر نفوذ آی‌اس‌آی پاکستان قرار دارد. این در حالی است که حتی مردم عادی هم می‌دانند بودجه این رسانه از عربستان سعودی تأمین می‌شود، نه از پاکستان. اگر یک فرد ساده افغان‌ستانی از این موضوع خبر دارد، چگونه ممکن است خلیلزاد که سال‌ها در قلب سیاست جهانی و اطلاعاتی امریکا بوده، بی‌خبر باشد؟ واقعیت این است که او عمداً چنین اتهامی را مطرح می‌کند تا توجه افکار عمومی را ازین پرسش اصلی منحرف سازد: چه کسی طالبان را مشروعیت بخشید و قدرت را دو دستی تقدیم آن‌ها کرد؟

این موضع‌گیری در حقیقت تلاش برای بستن دهن گردانندگان رسانه و فرار از مسوولیت تاریخی است. خلیلزاد خوب می‌داند که سیاست او در افغانستان برای امریکا هم یک شکست بزرگ بود؛ سه تریلیون دالر هزینه شد، هزاران کشته و زخمی داده شد، اما در پایان قدرت به همان گروهی سپرده شد که امریکا بیست سال علیه آن‌ها جنگید. طبیعی است که در واشنگتن او با پرسش‌های جدی روبه‌رو است و بیم آن می‌رود که روزی در دادگاه به‌عنوان «معمار ناکامی افغانستان» پاسخ‌گو شود. همین هراس است که او را عصبی و پرخاشگر ساخته است.

اما ماجرای خلیلزاد تنها یک ناکامی سیاسی نیست؛ بُعد قومی آن هم جدی است. او از قوم پشتون غلزایی است؛ همان ریشه‌ای که بسیاری از رهبران طالبان از آن برخاسته‌اند. بسیاری از غیرپشتون‌ها باور دارند او آگاهانه قدرت را دوباره به قوم خود سپرد و می‌خواهد همچون میرویس هوتک یا احمدشاه درانی در تاریخ پشتون‌/افغان‌ها به‌عنوان احیاگر قدرت قومی یاد شود. اما تاریخ او را به‌عنوان چهره‌ای ثبت خواهد کرد که کشور‌ما را به تباهی کشاند.

نمونه روشن این نگاه قومی، تماس‌های اخیر او است. خلیلزاد با چند دعوت‌شده پشتون/افغان که قرار بود در نشست اسلام‌آباد شرکت کنند تماس گرفت و با زبان «پشتون‌والی» به آن‌ها مشوره داده است که در این نشست حاضر نشوند. این نشان می‌دهد که او هنوز هم به‌جای منافع ملی، از شبکه‌های قومی و روابط سنتی برای پیشبرد اهداف شخصی و سیاسی خود استفاده می‌کند.

افغانستان اینترنشنل البته خود بی‌اشکال نیست. یکی از بزرگ‌ترین خطاهای این رسانه آن است که همه شهروندان کشور را «افغان» خطاب می‌کند، در حالی‌که بیش از هفتاد و پنج درصد مردم افغانستان خود را افغان/پشتون نمی‌دانند. چنین رویکردی به‌جای همبستگی، شکاف‌های قومی را عمیق‌تر ساخته است. اما این انتقاد جدا از آن است که خلیل‌زاد با نیت فرافکنی و نجات چهره خودش بر این رسانه می‌تازد.

موضع‌گیری‌های خلیلزاد حتی با سیاست رسمی امریکا نیز در تضاد است. واشنگتن در این روزها روابط خود را با پاکستان بهبود بخشیده، اما خلیلزاد برعکس، به پاکستان و آی‌اس‌آی حمله می‌کند. این نشان می‌دهد که او دیگر دیپلمات امریکا نیست، بلکه بیشتر سیاستمداری است که نگران میراث شخصی و حیثیت تاریخی خود می‌باشد.

زلمی خلیلزاد اکنون در تنگنای سه فشار گرفتار است:
۱- تاریخ، که او را به‌عنوان کسی که افغانستان را به طالبان سپرد، قضاوت خواهد کرد.
۲- امریکا، که ممکن است روزی او را به دادگاه بکشاند و پاسخ بخواهد چرا سه تریلیون دالر هزینه را به باد داد.
۳- افکار عمومی مردم افغانستان، که او را نه منجی، بلکه عامل تباهی کشور می‌دانند.
در کل حقیقت همین است: خلیلزاد هرقدر دست‌وپا بزند و بر دیگران اتهام ببندد، لکه ننگ سقوط جمهوری و مشروعیت‌بخشیدن به طالبان هرگز از نام او پاک نخواهد شد.

کاظم همایون

>>>   آقا همایون متاسفانه تعصب بر منطق شما هم غلبه نموده . توافقی بین امریکا و طالبان که در دوحه به امضا رسید توافقی شخصی خلیلزاد نبود بلکه یک دولت بنام امریکا و یک هییت امریکایی بود که خلیلزاد در راس آن قرار داشت چطور منطق شما قبول می‌کند که خلیلزاد یگانه تصمیم گیرنده بود در حالیکه هییت امریکایی شامل جنرالهای امریکایی و دیپلمات‌های برجسته امریکایی بود و گذارش همواره به رییس جمهور وقت داده می‌شد . واقعیت این است که ملت از دزدان، چپاولگران،و وطنفروشان دیگر خسته شده بودند و هم امریکایها را نمیخواستند و دولت امریکا هم درک نموده بودند و با توافقی دوحه راه گریز برایشان پیدا شد

>>>   تاریخ خلیل زاد را منحیث آدمی که افغانستان را پس از یک صد و پنجاه سال از جعل ان توسط انگلیس به چند کشور تجزیه شد یا میکند. باعث و بانی شکست آخرین جهد در حفظ کشور افغانستان خلیلزاد بود

>>>   شما مفت خورا دوزدا وطن فروشا بیست سال سر قدرت بودین شما برای افغانستان چکار کردین هیچ فقط در فکر جیب خود حال نه خلیل زاد بلک تمام دنیا حتی افریقا شما را به عنوان دوزد رقص دمبره فساد ترویج فحشا شما اصل لیاقت کشور که هیچ لیاقت یک قریه هم ندارید شما که بیست سال در این کشور که همه ای پست های کلیدی در دستان بود ریاست جمهوری یک سنبل بود اگر سنبول نبود عطا نور والی مزار جند سال نتوانست که برکنار کند یا والی بامیان وووو حال همه تان در اروپا ترکیه در کشور های عربی بهترین خانه فروشکاه هتل کافه شما در افغانستان چند شرکت دارید هیچ شما فقط سر ملت و افغانستان تجارت دارید وبس الحمدالله شما دیگه به تاریخ زوباله پیوستین باید با شما حساب کتاب شود در یک داگاهی بین مللی و بس