با وجود همه ناآگاهی های مردم سلوک پیامبر بزرگ اسلام (ص) در مقابل شان مملو از محبت عطوفت و مهربانی بوده و با همه آنها احترام و مهربانی داشته و با حوصله مندی تمام بدون هیچ نوع سختگیری بلکه با قلب رووف و مهربان خویش باهمه رفتار و کردار نیکو داشته اند و با همه کس با حسن خلق و روش نیکو رویه و رفتار می کردند که قرآن کریم از سلوک ایشان به نام "خلق عظیم" یاد کرده است. بطور مثال در سیرت نیک پیامبر اسلام (ص) می خوانیم که شخص اعرابی که لکنت زبان داشته و حرف لام را تلفظ کرده نمی توانسته و بجای حرف لام حرف میم را تلفظ می کرده در سوالی از رسول خدا (ص) با همین لکنت و گنگی زبان خود می پرسد: که در سفر روزه گرفتن آیا کار خوبی است؟ پیامبر اسلام با همان لکنت زبان به مثل خودش به او جواب می دهند که در سفر روزه گرفتن کار خوبی نیست که جواب پیامبر (ص) با این شیوه باعث خوشحالی سایل می گردد.

عبارت سوال اعرابی و جواب پیامبر اسلام به این محتوی بوده که سایل سوال می کند: (امن امبرم صیام فمسفر؟) پیامبر (ص) در جواب اش به مثل خود او می فرمایند (لیس من مبرم صیام فمسفر) که اصل عبارت صحیح عربی آن چنین خواهد بود. (امن البر صیام فی السفر؟) (لیس من البر صیام فی السفر). اینها همه نمایانگر برخورد نیک با مردم و بیانگر روش تادیبی رسول گرامی اسلامی برای امت اش می باشد.

و یا حدیث دیگری که مفهوم و محتوای آن از این قرار است: روزی پیامبر اسلام (ص) با یاران با وفایش در مسجدی نشسته بودند. ناگهان شخص اعرابی (بادیه نشینی) وارد مسجد گردیده بدون اعتنا به حضور پیامبر اسلام در گوشه ای از مسجد رفع حاجت کرد که این عمل زشت آن باعث ناراحتی یاران پیامبر اسلام شده تا جایی که بعضی از ایشان می خواستند شخص عرب را تنبیه کنند که پیامبر اسلام فرمودند مزاحم اش نشوید و امر فرمودند تا دلوی آب از چاه برداشته و بر روی کثافت های او بپاشند و مسجد را پاک و تمیز نمایند.

و یا زمانی که پیامبر اسلام دو تن از اصحاب خویش را جهت دعوت مردم به دین اسلام به شهر یمن و اطراف آن فرستادند بر ایشان تاکید و سفارش نمودند که بر مردم سختگیری ننموده و مراعات حال مردم را بنمایند و توصیه جناب ایشان چنین بوده است: (بر مردم آسان بگیرید، سختگیری ننمایید، مردم را بشارت و مژده دهید و بیزارشان مسازید و از یکدیگری خود در کارهای خیر و نیکی اطاعت و فرمانبرداری داشته باشید).

محتوای حدیث پیامبر اسلام برای مسلمانان چنین مقصودی را واضح می سازد که داعی اسلام به هیچ صورتی نباید مردم را به تنگ آورده و سختگیری و تشددگرایی را پیشه کند زیرا سختگیری و تشددگرایی سبب تنفر و بیزاری مردم از دین می گردد. بلکه داعی دین باید با جبین باز و چهره گشاده با تکیه بر حکمت و موعظه حسنه و با بشارت و مژده دهی برای مردم وارد صحنه دعوت گردد و از تهدید و ترسانیدن مردم که باعث تنفر و انزجارشان می شود جدا پرهیز و اجتناب نموده و با مردم به شکل خودمانی و صمیمی و از راه عطوفت و مهربانی وارد صحبت و گفتگو گردد.

چنانچه می بینید خداوند (ج) در قرآن کریم پیغمبر خود را که از جمله مهربان ترین انسان ها در روی زمین بوده چنین مورد خطاب قرار می دهد: به سبب رحمتی که از جانب خدا است، نرم دل شدی، برای ایشان (امت) و اگر می بودی تو تندخوی و سخت دل هر آیینه پراکنده می شدند از پیرامون و اطراف تو. پس در گذر از ایشان و آمرزش بخواه برای ایشان و مشورت کن در کارها با ایشان پس زمانی که عزم کردی توکل بر خدا کن که خداوند متوکلین را دوست می دارد.

قرآن کریم پراکنده شدن مردم را مربوط به تندخویی و خشونت دانسته و الفت، نزدیکی و تجمع آنها را به حسن برخورد، رفق و رافت پیامبر (ص) در ارتباط می داند که می فرماید: ای پیغمبر! اگر سخت دل و تندخوی می بودی از اطراف تو مردم پراکنده می شدند مگر بواسطه رحمت خداوند نرم دل و خوشخوی گردانیده شده ای که این هم از فضل و مرحمت الهی است که مانند تو پیغمبری مهربان و نرم دل و با حوصله را برای ایشان فرستاده است. اگر سخت دل و تندمزاج می بودی مردم یقینا از دور تو پاشان می گردیدند چنانچه صاحب تفسیر کابلی در تفسیر این آیه چنین می نویسد:

اگر از آنها بالفرض خطایی صادر می گردید و تو سخت بازخواست شان می کردی ممکن از خجالت و دهشت هرگز به تو نزدیک شده نمی توانستند و بدین طریق این مردم از خیر و سعادت بزرگ بی بهره می ماندند و شیرازه امت اسلام از هم می پاشید اما خداوند (ج) تو را نرم دل و حلیم آفریده و تویی که از نقطه نظر اصلاح از تقصیر آنها اغماض می نمایی و بر ایشان منت نمی گذاری.

البته مفهوم سهل و آسانگیری با مردم این نیست که شخص داعی اسلام در تبلیغ احکام اسلامی تا حدی بی کفایتی سقوط کرده و هیچ احساس مسوولیت و حساسیتی نسبت به مسایل دینی از خود نشان ندهد و خدای نخواسته دساتیر و مقررات اسلامی را به دیده بی مبالاتی بنگرد، تا نعوذ باالله بازیچه دست تصور گردد زیرا این چنین روش هم در شان داعیان اسلام نیست بلکه در روش دعوت و تبلیغ اسلامی مثلی که مبلغ نباید تشدد و افراط گرایی را پیشه کند به همان اندازه هم نباید بی مبالاتی و تفریط بیجا از خود نشان دهد بلکه باید حالت اعتدال و انضباط معنوی و وقار اسلامی را حفظ و مراعات نماید و حسن خلق و تکیه بر حکمت و موعظه حسنه را در هیچ حالتی فراموش خود نسازد زیرا پیامبر اسلام (ص) در حدیث دیگری چنین می فرمایند: هیچ چیزی در روز قیامت در ترازوی حسنات بنده مومن سنگین تر از اخلاق نیکو و حسن خلق او نبوده و خداوند (ج) انسان های بدزبان، بدگفتار و بدکردار را دوست نمی دارد. لذا دعوت به اسلام با زبان تند و گفتار زشت نمی تواند روش پسندیده برای داعی اسلام باشد.

منابع:
صیح البخاری
مسند امام احمد حنبل
قرآن کریم سورة آل عمران آیه 109
تفسیر کابلی
حدیث شریف به روایت ترمذی «ره»

خیرخواه

>>>   فعلا که در کشور ما و دیگر کشورهای مسلمان بجای نور و رحمت دیکتاتوری دزدی و آدمکشی و خونریزی و فقرو قحطی و دزدی و غارت حاکم هست. ای خدای پیغمبر نور رحمت به کشورهای مسلمان نور رحمت و صلح و دوستی عطا کن. آمین یا رب العالمین

>>>   آفرین به نویسنده، ما باید شهامت اعتراف به ایرادات فکری و اندیشه ایی خود را داشته باشیم . ما باید شجاعت تغییر و اصلاح خود را داشته باشیم. هر گاه سیستمی نتواند خود را تغییر داده و مدرن سازد، یقیناً همواره در فقر و فلاکت درجا زده و یا قادر به حفظ خود نیز نخواهد بود.

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است