به گزارش شبکه اطلاع رساني افغانستان (afghanpaper) و به نقل از پامیرپرس، استاد رحیم خوشنواز، مشهور ترین استاد رباب نواز افغانستان، نیمه شب یکشنبه در سن 65 سالگی وفات نمود.

وی در سال 1324 خورشیدی در محل مهمند های شهر قدیم هرات پا به عرصه هستی نهاده، او موسیقی را نزد پدرش استاد امیر جان آموخت و مدتی هم نزد استاد محمد عرب، رباب نواز معروف کشور شاگردی کرد. وی غیر از رباب نوازی به ساختن رباب، نواختن دلربا ، تنپوره، دو تار و چهار تار هم تبحر داشت.

استاد برای مردم آهنگ های فولکلوریک خراسانی را با سازواره رباب می نوازد.

استاد خوشنواز علاوه بر آهنگ های محلی، راگ های چند گانه موسیقی شرقی و نغمه های کلاسیک را نیز با ساز واره ی رباب خوب می نوازد.

وی گستره آموزش نواختن سازواره رباب را فراتر از مرز های شهر و کشورش به آن سوی جغرافیا نیز کشانده است. استاد خوشنواز ده ساله بود که نواختن رباب را شروع کرد، وی در جلسه های موسیقی استاد محمد حسین سر آهنگ، استاد رحیم بخش و استاد امیر محمد، رباب و گاهی تنپوره می نواخت .

آهنگهایش در رادیو و تلویزیون هرات و رادیو کابل و رادیو دری خراسان به ثبت رسیده است، نامبرده بنا به دعوت کشور فرانسه با یک گروه سه نفری گدا محمد دو تار نواز و محمد عظیم طبله نواز غرض اجرای کنسرت عازم این کشور شد که با اجرای کنسرت برای چند روزی در تالار تئاتر پاریس مورد استقبال شهروندان انجا قرار گرفت و پس از آن راهی انگلستان و سوئیس شد که در آنجا آهنگ هایش در رادیو این کشورها به ثبت رسید.

از آهنگ های دلپذیرشان دو حلقه دیسک به کوشش اداره رادیو فرانسه و ژنو تحت نام افغانستان ، رباب هرات ثبت و تهیه شده و در کشور های اروپایی به فروش می رسد.

وی نه تنها شاگردان زیادی را در قسمت نواختن رباب در هرات تربیه نمود بلکه شاگردانی در فرانسه، امریکا، انگلستان و ایران چون جان دورنگ در فرانسه، دکتر جان بیلی استاد دانشگاه لندن، سید حسن گرامیان و آرش آزاده از او مستفید گردیدند.
استاد در سال 1375 به ایران مهاجرت نمود، در این خطه وی هم با گروه خود که متشکل از برادرانش می باشد با دعوت مقامات ذیربط در فستیوال ها و جشنواره ها مختلف به اجرای کنسرت پرداخته که مورد تقدیر و نوازش قرار گرفته است.

استاد خوشنواز در سمینار ماه نامه ققنوس که از طرف حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی پیرامون رباب هرات و موسیقی سنتی خراسان در بیست و ششم عقرب سال 1377 در تالار اندیشه تهران پایتخت ایران دایر شده بود پس از ختم سخنرانی های دکتر جان بیلی استاد دانشگاه لندن و رضا درویشی موسیقی شناس ایران به تک نوازی پرداخت که در خاتمه به اخذ تقدیر نامه حوره هنری و تحایف نقدی نایل آمد.

وی دارای دو دختر و یک پسر می باشدو از مدت 6 ماه بدین سو دچار مریضی شدید بود و سرانجام در سن 65 سالگی نیمه های شب گذشته وفات نمود .

در تاریح یکشنبه هفدهم اسد سال 1377 شماره 3062 روزنامه قدس ایران مصاحبه ای با استاد محمد رحیم خوشنواز تحت عنوان معلم جان دورینگ از اوارگی می گوید صورت گرفته که مطالب آن را در ذیل به نگارش می گیریم:

خودتان را معرفی کنید؟
من در سال 1324 در محله مومندا در شهر هرات به دنیا آمدم. موسیقی در خانواده ما موروثی بود، پدر بزرگ ما چهار تار ایرانی و طبله می زدند تا زمانی که هارمونیه به افغانستان آمد و این ساز در خانواده ما نواخته شد، من ابتدا تنپوره می نواختم که انواع چهار سیم و شش سیم دارد.
از هشت سالگی نواختن رباب را آغاز کردم، معلم اول من پدرم بود و استاد دیگرم محمد عمر، استاد بزرگ رباب افغانستان بود.


راجع به ساز رباب و کیفیت آن توضیح دهید؟
این ساز از چوب درخت توت بی دانه ساخته می شود، ساز رباب ابتدا چهار پرده داشت، پدرم یک پرده بنام نیم پردگی که شما به آن ربع پرده می گویید، اضافه کرد و من هم یک پرده دیگر به سلیقه خودم اضافه کردم و حالا این ساز شش پرده دارد. رباب 22 سیم دارد که سه سیم اصلی آن از جنس پلاستیک است که در قدیم از زه روده ای استفاده می شد مابقی سیم ها به پرند و بچگی و شاه تار تقسیم می شوند. در قدیم دو شاه تار داشت من دو عدد اضافه کردم و حالا چهار شاه تار دارد؛ سیمهای بچگی هم از جنس مس یا برنج است و سیم های بالایی که فشار زیادی را باید تحمل کنند از سیم مسی استفاده می شود، زیر یکی از این سیم های شاه تار میخی تعبیه کردم که باعث بوجود آمدن زنگ خاصی در این سیم می شود، بچگی اخر برای پرند زدن استفاده می شود و برجسته تر از دیگر بچگی ها می باشد برای پوست این ساز از پوست آهو یا بز استفاده می شود.


مهمترین اجراهایی که تا کنون داشته اید را به خاطر دارید؟
اجراهای زیادی داشته ام که در کشور های انگلیس، فرانسه، سویس و چند کشور اروپایی دیگر، در افغانستان گروهی داشتیم که با برادرانم تشکیل داده بودیم ، با این گروه در افغانستان و پاکستان اجراهایی داشتیم.


از شاگردهای که تا کنون داشته اید، نام ببرید؟
شاگردهایی زیادی داشته ام، منجمله شاگردان خارجی، جان بیلی از انگلستان و ژان دورینگ از فرانسه برجسته ترین آنها بودند. ژان دورینگ به شدت تحت تاثیر موسیقی شرق قرار گرفته بود بطوری که نام فرزند خود را خداداد گذاشت ضمنا پسرم نسیم نیز به خوبی نواختن ساز رباب را فراگرفته است.


دستگاه های موسیقی افغانستان چگونه است و تقسیم بندی آن با چه کیفیتی انجام گرفته است؟
موسیقی افغانستان گام های متنوعی دارد، مصطلح است که موسیقی افغان از دو جنس مذکر و مونث بوجود آمده موسیقی مونث « بیروی» و موسیقی مذکر « یمن» نامیده می شود . از خلال این دو موسیقی دستگاه های افغانی شناخته می شود، بیروی و یمن نت هایی دارند که هر یک فواصل خاصی را دارا می باشد و جای خالی یکدیگر را پر می کنند درنتیجه موسیقی کاملی را بوجود می اورند.


از اساتید دیگری که در افغانستان وجود داشته اند، کسی باقی مانده است؟
استادهای خوب همه فوت کردند، استاد محمد عمر، استاد سر آهنگ، نبی گل ، استاد هاشم، عارف جان و آصف جان که هنوز زنده اند و در پاکستان زندگی می کنند با رفتن این استادها چون در افغانستان به موسیقی اهمیت داده نشد هیچ فردی نتوانست جانشین شود و موسیقی افغان در حال از بین رفتن است.


آقای خوشنواز از وضعیت کنونی زندگی خودتان بگویید:
به درگاه امام غریب پناه اوردیم به دلیل وضعیت نابسامانی که در افغانستان پیش آمده مجبور به ترک وطن و مهاجرت به ایران شدیم در مشهد با وجودی که کرایه بالای مسکن و هزینه های معیشت و نداشتن منبع درآمد با مشکلات فراوانی مواجه هستم، وضعیت اقامت من در ایران نیز نا مشخص است و بلاتکلیفم . اگر نتوانم در ایران بسازم باید به افغانستان برگردم و کاری غیر از موسیقی برای امرار معاش انجام دهم و با ساز رباب خداحافظی کنم.


از چه موقع به ایران آمده اید و آیا تا کنون اجرای عمومی داشته اید یا خیر؟
دو سال است که آمده ام و اجرای زیادی داشته ام در جشنواره موسیقی فجر 76 شرکت داشتم در سالن های مختلف تهران تالار وحدت، فرهنگسرای نیاوران و مشهد .... کنسرت داشته ام.


با توجه به اینکه مدتی در ایران کار موسیقی انجام داده اید، وضعیت موسیقی مملکت ما را چگونه ارزیابی می کنید؟
موسیقی شما بسیار غنی است، در کشور شما به موسیقی اهمیت داده می شود و برای آن ارزش قایل می شوند که باید این را قدر بدانیم فهم موسیقی جوانهای شما خیلی بالاست و آینده بسیار خوبی را برای موسیقی اصیل ایران پیش بینی می کنم در اینجا اجرای موسیقی مشکل است چون اگر کمی اشتباه بزنی همه متوجه می شوند، این نشان از پیشرفت علم موسیقی در ایران دارد و برای من باعث افتخار است که در این کشور با فرهنگ اجرای موسیقی داشته ام .

به باور استاد رحیم خوشنواز، رباب سازواره درویشی است که آواز دلنشینش مسکن درد درویشان است.

خروش بـی مزه صوفیان هلاکم کرد      دعا کنید که میخانه خــــــــــانقاه شود

روحش شاد و یادش گرامی باد.

 

>>>   روح استاد گرامی شاد باد یک واقعه فرهنگی بزرگ رخ داده او یکی از بهترین رباب نوازان جهان بشمار میرفت نسیم جان هم خوب رباب مینوازد جای پدر را شاید پر کند به امید روزی که به فرهنگیان در کشور بدیده قدر نگرسته شود
مهاجر

>>>   خیلی متأسف هستم از فوت استاد بزرگوار از مجامع ملی و بین المللی تقاضا مندم برای بازماندگان استاد گران مایه کمک نمایند روح شان شاد ویاد شان گرامی باد
با احترام غفوری

>>>   روحش شاد باد.
رامين هراتي

>>>   با عرض سلام خدمت همه برادران مسلمان افغانيم در داخل كشور و يا خارج از كشور. أولا: طبق شريعت اسلامي هر كس كه دنياي فاني را ترك ميكند، وبدار دائم الأبد مي رود برايما لازم است كه برايش طلب مغفرت كنيم ولو هر نوعه انسان بوده، از خداوند غفور ورحيم براي خوشنواز بخشيش وأمرزش ميخواهيم. دوم اينكه هر انسان بعد از وفات اش جزاي اعمال نيكو واعمال زشت را مي جشد، جنانجه كه خداوند جل جلاله مي فرمايد: هركه به اندازه ذرَّه ويا مثقال كار خير كرده باشد آن را مي بيند، و اكر به اندازه كار بد ويا كار شرّ را انجام داده باشد آنرا مي بيند. بدون شك باداش نيكو كاران جنتهاي متنوعه با نعمتهاي فروان وخوش مزه كه رنك انها مشابهت به نعمتها داراد أما مختلف وبسيار بهتر ودلبسند است بحسب مقامش داده، مثل أنبياء وشهداء وصالحين وغيره. واما كنهكاران باداش شان جهنم ونار سقر مي باشد. وتا بروز حشر در عذاب إلهي مبتلا بوده وبشيماني برايش هيج سودي ندارد. بناءً كارهاي خوب وبد براي مسلمان مثل آفتاب ويا مهتاب در شب تار هويدا وروشن است كه از جمله كارهاي نا شائسته در اخلاق يك مسلمان موسقي وآواز خواني مي باشد، كه اكثر علماء اسلام كليمه لهو ولعب كه در قرآن كريم آمده مرادش موسقي و آواز خواني مي باشد وحرام است وعامل آن مرتكب كناه كبيره مي باشد. ودنيا در حقيقت بازيجه أطفال است جهار روز كه انسان طفل باشد، جوان باشد، ويا عاقل هوشيار نباشد درين دوران خوشكزراني مي كند هنكاميكه مركش فرا ميرسد بايش هيج مجال توبة وبشيماني ويا استغفار داده نمي شود واز دنيا با قلب سياه، جامه بر ملوث ودل بر هرمان ميرد وحتى در آخرت آرزو مي كند كه يكبار ديكر زنده شود وتوبه بكند ودوباره بميرد أما افسوس كه دنيا بعد از مرك جاي رجوع نيست. نصيخت بنده براي برادر مسلمانم اين است كه زندكي، وسلامتي وفرصت عبادات داشتن، واستغفار كفتن را غنيمت شمارد, وهمين سبب فلاح ورستكاري دارين برايش خواهد بود. باحترام

>>>   خداوند بيامرزد.روحشان شاد.

>>>   با عرض سلام و ابراز تسلیت به بازماندگان مرحومی.
میخواستم چیزی بنویسم اما عقل گفت ننویس. خاموشی بهتر است. مگر نشنیده ؟ بزرگان فرموده اند.
باز هم طاقت نمیتوانم طاقت بیاورم این بیت شعر بیدل را مینویسم .
یک نخود کله و ده من دستار
این کم و بیش چه معنی دارد؟
رفیع

>>>   خدايا مزارش را جنگلي كن كه پرندگان بر آن نغمه خوان شوند و آوازهاي ناخوانده دل دردمندش را به گوش رهگذران برسانند.
شاگرد استاد
آرش

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است