آینده افغانستان در جنگ آب شیرین !

نظرات بینندگان:

>>>   خدا بیامرزه رهبران گذشته افغانستان را که نخواستن در هر ولایت افغانستان چند تا سد بسازند اگر نه الان همه توسط طالبان منفجر میشد الان هم به این زودی ها نباید دست به سد سازی بزند
نبی جاغوری

>>>   فروش پروژه های سکتور زراعتی با عث شغل بیکاری در افغانستان سرزمین افعانستان دارای کوه های سر بفلک یخچالی پر برف و جهیل های یخبندان در میان ارتفاعات هندوکش, کوه بابا , سفید کوه مخزن برف های دایمی است و این یخچالهای طبیعی سرآب تعداد فراوانی چشمه ها ، کول ها, تالاب ها و دریاهای خروشان افغانستان است و آب نیاز آشامیدنی ده ها ملیون آدم وهم در عرصه کشاورزی صنعت و تولید برق در داخل و خارج از افغانستان تا مین نموده است. از برکت جریان ذوب آب یخچالها در دره ها خوش آب و هوا و حاصل خیز سلسه جبال هندوکش محیط مساعدی را برای پرورش درختان میوه کمیاب و کشت طلای سفید پنبه ، کنجد، لبلبو ، پروش پیله و کشت زرعفران با کیفیت را بوجود آورده است. در نواحی ولایات که کنترول آب های سطح الارض آبیاری اراضی کشاورزی ممکن ساخته است حکومت های و قت سعی وتلاش مداوم در ساخت پروژه های زیربنا آبی در کشور نموده آند. ایجاد پروژ های زیربنای آبیاری دولت های سابق در قدم اول به دلیل اینکه نیرو کار دهقانی یعنی شهروندان دهات که به شهر های کلان دیگر کوچ نکنند و هم تولیدات زراعتی آبی عمدتاً محصولات استرا تیژیک و بار ارزش را تشکیل می دهد. دلیل دوم آبیاری با عث کاهش اثر خشک سالی ها و هم با عث بوجود آورد وادی های سبز و مرطوب در نواحی و بخصوص از وسعت بیشتر بیابان صحرا پیش گیری می کند. دلیل سوم آبیاری در راه تامین امنیت ملی و ازنظر غذایی به کشور های بزرگ یا همسایه کان خود متکی نباشد و در سطح بین المللی از قدرت عمل بیشتر برخور دارباشد. پروژه های آبیاری سکتور زراعتی که به حیث قدم های نخست میکا نیزه ساختن زراعت افغانستان به شمار رفته. با تاسف شنیدم که این پروژه های توسط وزیر زراعت اولین دوره ریاست جموری محترم کرزی به قیمت بسیار نازل تر از نرخ روز به گروپ های خاص فروخته شده است و در شرایط کنونی افغانستان ما نه تنها به حفظ این پروژه ها ضرورت داریم، بلکه به ایحیا دوباره یا بازسازی و بهسازی آنها در مناطق آسیب پزیر از بالای طبیعی سیلاب ها و خشک سالی ها و پیش گیری از وسعت بیشتر بیابان نیز ضرورت داریم. پروژه های سکتور زراعتی که به حیث قدم های نخست میکا نیزه ساختن زراعت افغانستان به شمار رفته به طور ذیل بیان می کردد که در راه بازساازی آنها باید اقدام صورت گیرد پروژ آبیاری اعظیم دره ارغنداب هلند یکی از بزرگ ترین ولایت زراعتی افغانستان به شمار می رود و در غرب افغانستان واقع است ودومین رود بزرگ تولید برق آبی کشور بنام دریای هلمند که از کوبابا سرچشمه می گیرد , زمین های زراعتی این ولایت به وسیله چندین کانال مدرن آبیاری می کرد. پروژه آبیاری هلمند ارغنداب 143 هکتار زمین جدید زراعتی زیر گشت گندم سالانه و دیگر نباتات صنعتی قرارمی داد. این پروژه بوسیله کانال آبیاری ازدریا ارغنداب آبیاری می گردید. این پروژه نهایت در سرسبزی وتغیر اقلیم وآب وهوای منطقه جنوب غرب مساعدت نمو ده بود و هم از صحرا شوی دشت مارگو و ریگستان جلوگیر نیز نموده بود. سد گرشک که بالای در یای هلمند عمار شده است به زیبای شهر گرشک کمک کرده و این شهر از پوشش گیاهی خوب بر خورداراست وگریشگ داری بند برق آبی می باشد ومصرف برق شهر را تامین می کند. با احیای دوباره پروژه آبیاری اعظیم هلمند ارغنداب که ساحه انکشاف این پروژه دشت مارگو وریگستان می باشد. بطرف راست دریای هلمند دشت مارگو وبطرف چپ آن ریگستان قراردارد. در اثر اعمار کانال بزرگ عظیم 500 کیلومتری از سد کجکی وحفر چاهای عمیق از باز کشت زمین به صحرا شوی غیر قابل زرع جلوگیری می نماید و باعث می گردد که ملیون ها هکتار زمین به ساحه زراعتی وکشت نبات مفید درآید وبا این ترتیب زرع پنبه , برنج گندم ونباتات صنعتی درختان میوه گیر بی نهایت زمینه می دهد و در سرسبزی وتغیر اقلیم آب وهوای منطقه جنوب غرب مساعدت می نماید وبدون تردید احیا ودوباره و بازسای این پروژه عظیم در انکشاف اقتصاد کشور ودر آمد می ما نقش بارزی ایفا می کند و زمینه بازگشت پناهندگان را از ایران وپاکستان به کشور بازمی گردند در کار وتولید جذب می گردند.
, پروژه آبیارسرده غزنی , پروژه آبیاری کانال ننگرهار,پروژه آبیاری کنال ده سبز ،پروژه آبیار ادامه کنال پروان ، پروژه آبیاری خواجه الوان ولرخاوی بغلان , پرورژ آبیاری چاردره و چوغه کندوز ، پروژه آبیاری نهر شاهی علی چوپان بلخ ، پروژه آبیاری دشت کیله گی ، پروژه آبیاری کوکچه تخار که دراکثریت این پروژه ها از روش وتکنولوژی معاصر درکشت و زرع استفاده به عمل می آمد و فعلاً احتیاج به ترمیم ساختمان و انکشاف دوباره دارند. احیای دو باره این گونه پروژه ها اهمیت در جهت تو سعه سکتور زارعتی صنعتی و بلند بردن اقتصاد واحد های اداری قابل ملاحظه می می باشد . وهمچنان اهیت شایان در جهت کار یابی به جوانان داخل کشور و ایجاد کاربرای متخصصین پناهنده که بوطن بازگشت می نمایند کمک شایان می کند.
در سال های قبل بخاطر نبود امکانات صدور میوه خشک وتر به کشور های همسایه وجهان باغ داران کشورما نیز به کشت خشخاش روی اورده و در ختان میوه دار خود را قطع بی رحمانه نموده اند و برای احیای دوباره آن باید در جهت برکشت به کسب باغ داری و تاک داری به آنها کمک های مادی وفنی معقول برای پاک کاری و پرسیس میوه مطابق به نورم بین المللی وهم در جهت حفظ ونگهداشت و انتقال میوه تر وخشک وبازاریابی صورت گیرد. باغداری داری ظرفیت های کلانی می باشد که می شود به منابع عایداتی برای افغانستان تبدیل شود. در سال های پیش از 1990 حدود 25 تا 30 فصد گل صادرات افغانستان را میوه تر و خشک تشکیل می داد. انکشاف ساحه با غداری در نواحی ولایات در جهت بهبود محیط زیست و تشویق مردم دهات به باغداری و ترویج نهال میودار که محصول آن منفعت و پول بیشتر برای باغداران در مناطق که مطابق شرایط اقلیم منطقه باشد.باغداری علم شناخت پرورش وتولید میوه جات سبزی جات و نباتات زینتی می باشد واز مزرغه دارای مجزا است. بسیاری عملیات باغداری جنبه تیوری نداشته ساحه عملی وتجربیوی دارد. افغانستان یک کشور کم رشد وسیله اساسی زندگی اکثریت نفوس آن را زراعت با غداری وچارواداری تشکیل می دهد.
داکتر یارمحمد حید زاده

>>>   دلیل عدم مهار کردن آب دریا های افغانستان در چه است افغانستان کشور کوهستانی است واز لحاظ ثروت آبی خویش غنی است آب مانند نفت, گاز از جمله منابع انرژی بر قی ثروت ملی کشورما به حساب می رود. سرآّب این ثروت ملی از قله ها یخچالهای طبیعی پر از برف و جهیل های یخبندان در میان هندو کش , کوه بابا ,سفید کوه که آب ما زاد را در فصل سرما پرآب در خود ذخیره کرده تا در فصل گرم و اوقات کم آبی مورد استفاده مناسب قرار گیرد. نظربه اهمیت هید رولوژیکی یخچال های طبیعی کوه سلسله کوه هندوکش پر فیض در تنطیم جریان پایه رود خانه های پنچ , کوکچه , قندز ,بلخاب , قیصار, مرغاب , هریرود , هلمند , کابل نقش حیاتی دارد افغانستان امکانات وسعی از لحاظ زمین زراعتی و ثروت آبی دارد که برای زراعتی شدن جز رسنیدن آب بوسله کانال های آبرسانی به اراضی قابل کشت جیزی بکار ندارد. ولی پیش سه ده ازسبب ضعف اقتصادی وعدم وپیش رفت تخنیک از این ثروت ارضی وآبی خود کشور ما در زراعت و باغداری بشکل خوبتر آن استفاده چندان کرده نتوانسته است. امروز و جود جامعه جهانی در طی یک 13 سال در افغانستان با سبب های گوناگون از آن جمله تحت شعار بازسازی زربنای ها و به بخصوص زیربنا های آبی افغانستان با تاسف که با وصف میلیارد دالر کمک های جا معه جهانی به افغانستان کشاورزان و باغ داران کشورما از عدم مدیریت آب و نگاه مسوولان به این مساله یک نگاه صرف غیر ریشته مهندسی است و یک فرد نظامی موفق در ریشته نظامی نمی تواند فرد موفق ومفید در رشته مهندسی و در زمینه طرح پروژه های آبیاری وشبکه های آبرسانی باشد و به همین دلیل تا هنوزهم کشاورزان وباغداران کشور ما از بی آبی زجر می کشند و رنج می برنند. آبیاری آن طوریک لازم است از لحاظ تخنیکی در زمین افغانستان به سطح ابتدایی آن دراکثریت نواحی سهل وساده است و مدیر ومتخصص هم در این ساحه زیاد تربیه شده است اگردولت برنامه ای درست و دقیق برای مهار آب های سطحی کشور روری دست گیرد و این منابع وافر ثروت ملی را به نفع منافع ملی و به وسیله کانال های آبرسانی بدست رس کشاورزان وباغ دارن کشور ما قرار دهد و در نتیجه انشا الله وضیعت اقتصادی کشور از نگاه مواد غذایی به خود کفای می رسد وهم در صادرات میوه تر و خشک ما افزاش چشم گیرری رونما خواهد شد. ارتفاعات کوهای سربه فلک افغانستان به عنوان بام منطقه نقش بسیار مهمی در تامین آب کشورهای همسایه دارد و بعضی کشور های همسایه نامهربان و ناسپاس حیات مردم شان به شدت وابسته به آب دریا های افغانستان است و همین کشور های همسایه هستند که بیشتر سود را از دریا های افغانستان می برند. شهر مشهد که در نیمه شمال شرق ایران واقع است دریای مهم دایم جریان در این شهر وجود ندارد و منطقه به کمبود آب به صورت جدی مواجع بوده واست .دولت ایران بعد سقوط دولت دکتور نجیب الله اتمینان پیدا کرد وهم گروه های تنظیم های افغانستان را مصروف درگیر های قومی و مذهبی بشکل شعورانه ساخت وخود از شروع در گیری ها طرح ساخت سد دوستی را بالای دریای هریرود یکجا با دولت ترکمستان ایجاد کرد ند وساخته انند و آب دریای هریرود را به وسیله یک خط لوله آبرسانی به شهر مشهد انتقال داده اند.وهم از آب دریای هلمند در مرزخود با حفر چندین چاه نیمه عمق توسط یک خط لوله آبرسانی به شهر زاهدان و زابل و حتی شهر های دورتر خود از آب تالاب هامون هلمند نیز انتقال داده است. در حالی که برای نیاز شهر زاهدان مقدار 820 میلیون متر مکعب آب در سال ریگان به ایران در صورت آ ب خیزی و اضافه از نیازکشاورزی مردم افغانستان داد می شود.
یک نمونه ذخیر چاه نیمه حفر ایران از آب هلمند این بند سد دوستی بالای دریا هیریرود افغانستان که از برکت کمک جامعه جهانی و به خصوص کمک های ایالات متحد امریکا امروزکه توان بازسازی نیروگاهای آبی و زیربناهای آبی خود را پیداکرده است . بند کجکی بالادر یای هلمند در ولسوالی کجکی و بند سلما بالای دریا ی هریرود در ولسوالی چشت از جمله مهم ترین پروژه های زیربنایی آبی افغنستان می باشند و بازسازی این پروژه های برای مردم کشور ما از جمله پروژ های حیاتی کشور ما است . احیا وبازسازی این دو پرو ژه بزرگ همه مردمی افغانستان د ولت ایران را خشمگین ساخته و درمخالفت به بازسازی واحیای این دو پروژه بزرگ زیربنای آبی و حیاتی مردم افغانستان برآمده است و مزاحمت می کند و در استانه افتاح سد دوستی معاون وزیر نیروگاه ایران به این لحن حمقانه سخن گفته چنگیزی: افغانستان نمی تواند مانع ورود آب هریرود به سد دوستی شود و ازاین بابت نگرانی نداریم. سخن معاون حمق در روزنامه قد س انتشار یافته است و امروز گروپ های ویران کار و خراب کار خود را برای خراب کاری به منظور انهدام این دو پروژه مهم حیاتی به افغانستان روانه می کند. این دو سد بزرگ آبی در اطراف خود بیشتر یک میلیون سه صد هزار جریب زمین زرعتی را نیز تحت پوشش آبیاری قرار می دهد. از همین سبب آبیاری زمین های زرعتی و مشروب کردن باغستا ن ها به همین سبب این دو پروژه در جنوب و غرب کشور ما پروژ های همه مردمی نام دارد.بند کجکی بند سلم کجا شد غیرت و غروردولت مردان افغانستان که بند بزرگ حیاتی سلما و کجکی را به پایه اکمال نمی توانند برسانند که جلو هدر روی در یا ی هریرود و هیرمند تا اندازه ی که توان است گرفته شود.کشاورزی ترکمنستان کاملا وابسته به آب دریاهای افغانستان است ودر واقع در کشورترکمنستان هیچ در یای داخلی برای کشت کارشان وجود ندارد و این کشور از آب جریان دریای افغانستان چند کانال در زمان اتحاد شورو ی سابق حفر و احداث شده است که کانال قره قوم 25 میلیارد متر مکعب آب از در یای آمو جدا ساخته است و جماٌ هشتصد هزار هکتارزمین کشاورزی را آبیاری می کند و همچنین سدی که این کشور بالای در یای مرغاب که سر چمشه آن ازکوه تیر بند ترکستان است احداث نموده است و نقش بسیار مهمی در تامین آب ترکمنستان دارد و این کشوربرعلاوه اشتغال هزاران نفر از مردم اش به کار و سالانه میلیارد ها دالر عاید از منابع آبی افغانستان پیدا می کند کانال ترمکنستان ازآب هریر مند کانال قره قوم از آب آمو پنچ رود خانه آب شیرین افغانستان به پاکستان بدون هیچ مانع می رود از جمله حدود 20 میلیارد متر مکعب آب دریای کابل سالانه وارد پاکستان می شود و آب افغانستان نقش بسیار مهمی را درکشاورزی کشور پاکستان دارد وسالانه میلیارد دالر را پاکستان با استفاده از آب های افغانستان در آمد کسب می کند و هم با عث شعل هزاران شهروند آن شده است. وازاین همسایه نامهربان و ناسپاس برنامه های خصمانه آن در قبال افغانستان اشکار است و فرستادن بیاد گرای دهشت افگنی در طی 33 سال بر هیچ کسی پوشیده نیست. ازبکستان تقریبا 21 کیلول متر مکعب آب از دریای آمو سالانه در شتشوی زمین ها نمکی خود استفاده می نما ید که این کار ازبکستان خود یک ضرر کلانه به محیط زیست منطقه رسانیده است و باعث که آب شوی سریع یخچالهای سلسله کوهای هندوکش و در نتیجه سبب طغیان آب در یای آمو در فصل گرماه در یک مدت موقت و هم کمی شوی دریاجه ارال بصورت دقیق شهود است.افغانستان با ایجاد این نمود سد های صنعت تولید انرژی مورد نیاز مردم خود را از منابع آبی خود ما با قیمت مناسب تامین کرده می توانیم . تولید برق از نیرو گا های آبی به مراتب کم هزینه تر از سایر نیروگا ها و از لحاظ زیست محیطی بسیار کم ضرر می باشد. نیرو گاه های آ بی بخاطر استفاده از منبع آبی محیط زیست را آلوده نمی سازد. سدها مصنوعی باعث پدید آمدن هوای مرطوب و باروری کوه های اطراف سد با پوشش گیاهی می شود. ذخیره آب رودخانه ها در جهیل های مصنوعی مواد معلق وگل آ لود گی آب رود خانه ها در پشت سدها ته نشین می کند ودر تقلیل هزینه تصفیه اهمیت زیادی دارد. به تمام مرد شریف افعانستان عزیز پیشنهاد می کنم که بخاطر مهار دریاها باید از سر چشمه ی رود خانه ها به ایجاد خواجه گی های باغداری وتا کداری پرداخت و با احداث نهرها, کانال ها وجو ی ها عنعنوی آبرسانی ساحات قابل کشت را هر چه زود تر زیر کشت و آبیاری آورد. درطی این سه دهه جنگ به علت عدم مراقبت و نگهداری از پوشش گیاهی 72 در صد درختان جنگلی وبوته های کوهی تخریب شده است و به همین علت کشور ما افغانستان با فقر پوشش گیاهی وافزایش فرسایش خاک وآلوده گی بصری محیط زیست مواجه است. اساس معیارهای جهانی اگرسطح جنگل کشور کمتر از 25 در صد خاک آن باشد و ضیعت محیط زیست در آن کشور بحرانی خواهد بود. در حا لیکه سطح پوشش جنگلی افغانستان نظربه احصایه ریاست جنگلات در سالهای 1970 الی1980 ارقام 3 درصد مجموعی ساحه افغانستان را می پوشانید که از جمله 2 درصد آن در ولایت پکتیا تخمین شد بود. باکمال میل باید گفت که خوش بختانه وضیعت آب رود خانه های کشور ما بهتر از جنگل های ما است. ما می توانیم بواسط این آب وافرکه در یاهای خروشان کشور ما دارد با توسعه دادن ساحات زرعتی و خواجگی های باغداری و با ساخت اعمار سد ذخیره سازی آب ساحه جنگلات کشور ما را وسیع ساخت واستفاده از وظیفه محفظوی آن بمنظور کاستن تخریب خاک وجلوگیری از تبدیل شدن زمین های مزروعی به دشت وبیابان را به این شیوه ها گرفت .افغانستان با تولید 75 میلیارد متر مکعب آب درسال در رشد وتو سعه اقتصادی کشور تاثیر چشمگیری باید داشته باشد زیرا امار وارقام نشان می دهد که افغانستان هفت ملیون ونهصد هزار هکتار اراضی قابل آبیاری دارد امین اکنون فقطه یک میلیون وهشتصد هزار هکتار تحت آبیاری قرار دارد . دلیل عدم استفاده را دولت نبود ظرفیت برای استفاده از تمامی آب های کشور مان عنوان نموده و می گویند ما نیازمند به متخصصان خارجی در بخش آب وزراعت می باشیم .ماهم شاهد صد ها فارغ تحصیل انجنیر بخش آبیاری و زراعتی و ده ها داکتر هایدروتخنیک وعلوم زراعتی از شروع سال 1978 الی ختم سال 1996 از شوروی سابق می باشیم. امروز کشورعزیز ما افغانستان با اشخاص متخصص شایسته بایسته وحق خواه وطن دوست وبه طورخلاصه بگویم یک فردی که انسانیت را درنظر بگیرد وبه تهداتش در قبابل مردم وطنش عمل کند وخواسته های مردم این سرزمین براورده سازد ضرورت دارد. باوجود چنین پتانسیل بالای در منابع آبی کشور چرا باید گرفتار خشکسالی گردد وبسیاری از مناطق وزمین هایی که قا بلیت بسیار خوبی برای کشت دارد و به علت کمبود شبکه های آب رسانی آب بدون کشت وبایرباقی مانده است. منابع موجود آبی افغانستان ظرفیت و پتانسیال آن را دارند تا در هر عرصه ها جواب گو باشد. درعرصه تولید برق ساخت بند های آبی که هم با عث باروری کوه ها از پوشش گیاهی اطراف بند ها می شود ودرنتیجه جلوگیری سیلاب ها موسمی منطقه خواهد شد. نمونه ای از سد مصنوعی بند کجکی آب یک پیام آورزند گی است و درعرصه زراعت نیز سوق دادن اب های به مناطق خشک وبی آب که آب با خود یک پیام اورد زندگی است با امدن آب اکوسیستم بیابانی به اکوسیستم آبی تبدیل می شود. با عماربند های ذخیره سازی آب بر روی رود خانه های کوکچه , آمو , قندوز مرغاب , هیرمند ,هریرود , پنچشیر , کنر ولوگر که دریا های مذکر دایم جریان هستند وهم درمسیرآنها زمینه صد ها هزار هکتار زمین زراعتی با کشیدن نهر ها و ساخت کانال های آبیاری فراهم می شود وبا این شهامت می تواند رشد انکشاف زراعت وحرکت به سوی مصونیت غذایی وخو کفایی گشورما درتولیدات کشاورزی و انرژی برق مشگل اکثر شهروندان افغانستان حل خوا هد شد
داکتر یارمحمد حیدر زاده

>>>   نقش دریای هریرور در شادابی نواحی ولایت غور وهرات دریای هریرود یکی از چهارمین دریای پر آب منابع آبی افغانستان است وآب های فرعی دگرکه به آن از طرف راست وچپ نیز بدان میریزد و سرچشمه اصلی آن از دو نقطه از کوتل کرمو لعل وسر جنگل و خوگ کشته می باشد آب لعل و سرجنگل وبا آب خوگ کشته در منطقه دولت یار یکجا می شود و دیگر آبهای فرعی که از شمال نیز با آب خوگ کشته سرازیرد باهم پیوسته می شود و بطرف منطقه دولت یاری می شتابند و در منطقه شینه دولت یاری به آب لعل و سرجنگل می پیونند و دریای وافر هریرود را به وجود می ارد و از شهر چخچران از مرکر ولایت غور عبور می کنندو از نبود شبه آبرسانی تما دوطرف دریا ی هیررود خشک است و دید بد محیط زیست و نازیبای را در شهر چخچران بوجود آورده است.مردم شهر چخچران که در دوطرف این دریا هرورد زندگی دارند و نمی توانند از آب این دریای سرشار و خروشان از عدم شبکه آبرسانی در سرسبزی محیط زیست شهر چخچران استفاد خوب کنند و این دریا وافر قابلیت زیاد را برای ایجاد بند های برق آبی و شبکه آبرسانی برای آبیاری ساحه قابل کشت ولایت غوردارد می باشد. موقعیت جغرافیایی ولایت غور وسر ازیر شدن رود خانه مرغاب , هریرود و فارا رود ونقش شاخه های فرعی هریرود در ساحات وسیع واراضی قابل کشت نواحی درساحات شهر چخچران بخصوص ناحیه دولت یاری ناحیه لعل وسرجنگل زمین های هموار وجود دارد و آب دریا هریرود هم از نزدیک آن می گزرد و با رسیدگی کردن مقام ولایت در مورد طرح پروژه های آبراسان به اراضی زمین های قابل کشت دولت یاری زمین های زراعتی آن انکشاف خواهد کرد و مردم آن از بیکاری که رنج می برند با این شیوه صاحب اشتغال خواهند شد ساحه همواری قابل کشت دوطرف دریای دریکی از نواحی غور ولی از عدم شبکه آبرسانی تا هنوز بایر باقی مانده است.در هریرود از قلعه آهنگران خواجه گان و از مناره جام به تندی عبور می نماید و در منطقه زردره هرات دریا برازو به هریرود می ریزد و در خواجه چشت آب دیگر به هریرود ملحق می شود و دریای هریرود نواحی چشت شریف را عبور نموده و درناحیه اوبه آب سراپرده که نیز سراه آن می رسد وصل می شود. رود گوغان یا نام دیگر آن تگاب اشلان که یکی از معاون دریای هریرود است از کوتل شترخون غور سرچشمه گرفته و باسرعت تند به سمت چپ موازی به دریای هریرود با عبوراز نواحی شهرک به حرکت خود در تگاب اشکلان ادامه داده و در منطقه صبرک این دریا بنام رود کاوگان به دریای هریرود وصل می شود. آب غرم باب از سمت راست بطرف جنوب غرب حرکت می نماید و درساحه بوستان به جزیره رخنات ریخته و بعد از لب ریز شدن آن یک چرخیش به طرف سمت جنوب شرق به عقب نموده ودر ساحه انجیل به هریرود ملحق می شود. ودر لایت غور در حدود 2220148 هکتار زمین قابل زرع وجودارد که تنها 28 فیصد آن آبی کشت می شود و متباقی آن از نبود نهرعنعنوی و کانال های مدرن به صورت للمی می باشد ومردم این ولایت بیشتر زراعت پیشه وچاروادار هستند. پرده اوبه و دریای غرم باب از وشاخه فرعی دیگر آن از غلام بچه در صبرک ناحیه پشتون زرغون با هریرود ملحق می شود. تگاب اشکلان که معاون دریای هریرود است که سرچشمه آن از کوه شترخون غور است وبطرف چپ هیرود در شهرک , قلعه تگاب اشلان مسیر طولانی را طی می نماید خود را به صبرک می رساند و در این جا به هیرود ملحق می شود. پل مالان هرات است این دریا سپس از انکه زمین و باغات نواحی شهر هرات را آبیاری کرده و با عبور شکیبان , غوریان , زنگ شابه , شابان , کهسان ودر بنیاد خاک به مسیر خود در مرز افغانستان و ایران ادامه داده طرف سمت چپ خود را یعنی خاک ایران را رایگان سرسبز می نماید. طول دریا هیرورد از شرق تا غرب 1100 گیلومتر ودبی آن 31 عشاریه چهار متر مکعب است زمین های همواری قابل کشت کنار دریای ناحیه غوریان , کهسان , گلران ,خواجه خوشک و ذوالفقار ولایت هرات ضرورت به ساخت یک کانال و جداکردن آب از دریای هریرود ورساندن آب به وسیله کانال آبرسانی به این اراضی قابل کشت که یک کمک شاهان به زمین داران مذکور در کشت دوفصله آنها خواهد .اکمال بند بزرگ زیربنایی سلما نشان شهامت ود لیری تمام شهروندان افغانستان است ودر این برنامه بزرگ سازندگی حرکت به سوی مصونیت غذای در تولیدات کشاورزی وانرژی وبرق مشکل اکثریت شروندان هرات باستانی و نواحی ولایت هم جوار خودرا حل می نماید. ساحه کار بند بزرگ زیر بنایی سلما
با تکمیل این بند انشا الله صدا هزار هکتار زمین آبی زیرکشت آبی در برنامه این بند بزرگ قرار می گیرد و این بند مناطق محل خودر داری اماکان مرطوب دایمی می کند وبخش وسیع از ولایت هرات ما سرسبز می شود و از خشک سالیها این بند نیز جلوگیر می کند.
داکتر یارمحمد حیدر زاده

>>>   این کار درستی نخواهد بود که ما هیچ ابی به کشور های همسایه ندهیم . افغانستان هیچ وقت قادر نخواهد بود که اب های برف کوچ باران سیل و غیره را در خود جاه دهد. به خاطریکه اب ها انقدر زیاد خواهد شد که قابل مهار باشد. امروزه همسایگان افغانستان بیش از اندازه از افغانستان اب دریافت می کنند . که این خود جای نگرانی است که بابت اب هدر رفته هیچ پولی پرداخت نخواهد شد. من همیشه دوست داشتم ابهای زمینی افغانستان کنترل می شدند . و اب اندازه به کشورهای هم سایه تعلق میگرفت. و بابت اب قرار داد های می بستم. که به زیر ساخت های کشور و هیمین طور به شرکت جاده سازی . و فضای سبز کمک می کرد
حبیب الله یوسفزی

>>>   سرشت دریاچه ارال وتالاب های هامون هلمند ازیخچالهای کوه بابا و هندوکش مرکزی دریا چه ارال که دومین دریاچه بزرگ آسیا به حساب می آمد, منبع از جریان آب آن از دریای آمو و سیر دریا است که ازبکستان برای کشت پخته خود تقریبا 21 کیلومتر مکعب آب را سالانه از دریای آمو جدا می کند ترکمنستان به وسیله کانال قره قوم 25 کیلو متر مکعب آب را برای آبیاری کشت پخته نیز از دریا آمو جدا ساخته است. دلیل خشکی دریا چه ارال شتشوی وبهسازی زمین های نمکی از بکستان و ترکمنستان برای کشت پخته و بخار تفند نمک آلود آن در منطقه باعث سریع آب شوی یخچالهای سلسله کوهای هندوکش شمالی و شمال غربی رشته کوهها بابا شده است که در نتیجه سبب طغیان آب در یای آمو و هلمند در فصل گرماه سال دریک مدت موقت هر ساله می شود . این عمل دولت ازبکستان و ترکمنستان ضررکلانی را به محیط زیست منطقه رسانیده است که شهود آن خشکی دریاچه ارال و تالاب هامون صابر و هاهون پوزک که در استانه خشک شدن کامل قرار دارند. زمین پخته کاری ترکمنستان زمین پخته کاری ازبکستان همین اکنون دریاچه ارال و تالاب های هامون هلمند تنها 10 تا 15 در صد از حجم اولیه آب خود را داراستند. دلیل خشکی این دو مهد جای گاه دگر گونی زیستی , غفلت در حفظ یخچالهای سلسله هندوکش از طرف کارشناسان زیست محیطی منطقه است که نتوانسته اند مانع تداوم خشکی این جهیل ها شوند. جهیل ها جوهرات اکوسیتم منابع طبیعی ارزشمند مناطق که باوجود منظره دلکش جهیل ها آنها با خود راهایی , تنهایی را خوش دارند. این جهیل ها که مهد جای گا ه دگر گونی زیستی یاد می شود که با فراهم ساختن آب و قابلیت زاد آوری رول مهم در دوام زیست گونه های بی شمار گیا هان وجانوران و بخصوص حیوانات وحشی ایفا می کنند. این جهیل ها روزانه یک مقدار زیاد حرارت هوا را جزب کرده و در اثنای شب آن را دوباره آزاد می کند و بدین صورت از شدت گرمی روز وسردی شب تا حدود کاسته وامکانات زندگی را برای نباتات وحیوانات درمحیط واطراف خود مساعد می سازد. جهیل ها نقش موثر در جلوگیری از گسترش کویر های صفات شمال غرب کشور ما وهمچنین در تغذیه آب های زیر زمینی منطقه نقش موثری را ایفا می کند. علاوه بر این در بهبود و بهسازی وضعیت اقلیم مناطق مرکزی کشور وهم در جلوگیری از فرسایش خاک وکنترول سیلاب منطقه و بخار آب این جیل ها در سرسبزی منطقه نقش اساسی دارد. طبق اطلاعات رسمی درظرف 40 سال اخیر حدود 50 درصد میدان یخچالهای طبعیی رشته کوه بابا و هندو کش مرکزی کاهش یافته است. همچنان ما شاهد کم شدن دریای هلمند وخشک شدن تالاب های هامون صابر و هامون بوزک در نتیجه استیم. دریای هلمند که بعد از آمو دریا دومین و بزرگترین دریای افغانستان است که سرچشمه رود هلمند از یخچالها غربی ر شته کوه بابا که هم سرچشمه یک بخش از آمو دریا نیز ازیخچال شمالی رشته کوه بابا می باشد, مانند دریای بامیان , سیغان , دریای سرخاب وبا آمدن دریای خنجان و دریای اندرآب که سرانجام سومین دریای پرآب افغانستان را بنام دریای بغلان تشکیل داده و به آمو دریا می ریزد. تالاب های هامون هلمند و دریاچه ارال سرشت مشترک آنها و نزدیک بودن رفتار زیست محیط آنها در حفظ و ماندگاری یخچالهای هندوکش و یخچالها رشته کوبابا است. دریاچه ارال حالت ذوب یخچال رشته کوه بابا تالاب هامون هلمند نظربه اهمیت هید رولوژیکی یخچال های طبیعی کوه سلسله کوه هندوکش ورشته کوه بابا پر فیض در تنظیم جریان پایه رود خانه های بامیان , پنچ , کوکچه , قندز ,بلخاب , قیصار, مرغاب , هریرود , هلمند , کابل , پنچشیر , الیشنگ و النگار و کنر نقش حیاتی دارد.افغانستان به عنوان بام منطقه نقش بسیار مهمی در تامین آب کشورهای همسایه دارد و بعضی کشور های همسایه حیات مردم شان به شدت وابسته به آب دریا های افغانستان است و همین کشور های همسایه هستند که بیشتر سود را از دریا های افغانستان می برند. اما دولت های که بشتر سود را از آب دریای افغانستان می برند. هیچ گاه ادارات حفاظت محیط زیست این کشور های همسایه که حیات مردم شان وابسته به آب دریا های افغانستان است در جهت حفظ یخچال ها منابی آب دریای آمو , هلمند ,هریرود ,مرغاب , کنر وکابل توجه نداشته اند. دریای آمو دریای قندوز که یکی از بزرگ ترین دریای شمال افغانستان است وسرچشمه آن از یخچال شمال شرق کوبابا که جربان دریای بامیان ازسرچشمه آن است وبایکجا شدن آب دوآب میخ زرین که از شمال کوه تاله برفک و آب گشی اسلم و آب یخچال هنگران کوتل سالنک که بنام آب خنجان و آب یخچال کوتل خاواک بنام دریای اندر آب در دوشی و آب نهرین که از کوه شاشان سرچشمه آن است در دهه چهارشنبه در گرداب بغلان می ریزد و آب دریای علی آباد که از کوه های برکه سر منشاَ آن است ودر منطقه علی آباد به دریای قندوز وصل می شود و سر انجام دریای قندوز در منطقه قلعه زال به دریای آمو می پیوند.
داکتر یارمحمد حیدر زاده

>>>   نقش آبهای خروشان افغانستان در توسعه اقتصادی افغستان نقش و اهمیت آب در توسعه وشکوفای اقتصادی مملکت ها وجوامع بارز واشکار است که بدون استفاده مناسب از این منبع گران سنگ, رشد وترقی مملکت های در حال توسعه مشکل به نظر می رسد. افغانستان با تولید 75 میلیارد متر مکعب آب جاری سالانه در رود خانه های خود یکی از غنی ترین منابع آبی در سطح کشور های منطقه است. این نعمت خدا داد و جود آب وافرباید در رشد وتوسعه اقتصاد کشور ما تاثیر چشمگیری می داشت. زیرا امار وارقام در اتلس افغانستان نشان می دهد که افغانستان 9 | 37 میلیون هکتار زمین قابل زرعه دارد از جمله هفت میلیون ونهصد هزار هکتار زمین اراضی آن قابل کشت است. کشورما از نعمت جریان رودخانه های خروشان بهرمنداست. با عماربند های ذخیره آبی بر روی رود خانه های کوکچه, آمو , هلمند, هریرود , بغلان , خاشرود , مرغاب , پنچشیر , کنر ولوگر که این دریا های مذکر دایم جریان هستند وهم درمسیرآنها زمینه صد ها هزار هکتار زمین زراعتی با کشیدن نهرها و ساخت کانال های آبیاری فراهم می شود وبا این شهامت می تواند رشد انکشاف زراعت وحرکت به سوی مصونیت غذایی وخود کفایی گشورما درتولیدات کشاورزی و انرژی برق مشگل اکثر شهروندان افغانستان حل نمود. آب نیز از جمله منابع اقتصاد ملی افغانستان به مانند گاز مواد نفتی به حساب میرود که در شکوفانی وطرقی کشور عزیز ما وسعادت مردم شریف ما نقش اساسی دارد. افغانستان یک کشورکم رشد وسیله اساسی زندگی اکثرنفوس آن را کشاورزی تشکیل میدهد. زرعت کشور ما تا اکنون با وسایل سنتی است وعلت پسمانی آن تسلط روا بط تولیدی فیودالی وما قبل فیودالی بوده است. با رشد تجارت کشت, پنبه ,زغر , کنجد , لبلبو , نشکر ومالداری به خصوص تربیه گوسفندان قره قل در کشورما روبه انکشاف نهاده بود کشت نیشکر در وادی جلااباد ولبلبو در بغلان رایج یافت. درولایت بغلان4000 هکتار زمین آبی زیرکشت لبلبو پنبه می رفت از محصول آن ده هزار تن شکر تولید گردیده . دهقانان کشور ما تا سال 1986 از تجارب زیاد روزتاروز در تولید حاصلات گندم به نتایج چشمگری دست یافته بود وچهارده فیصد حاصلات افغانستان در نتیجه تحقیقات قطعه زمین های نمایشی وانواع تخم های اصلاح شده بدست آمده بود که در همین سال تولید گندم 3 ملیون 800 تن حاصل بدست آمد وارقام وزارت زرعت در سال 1988 محصولات زرعتی کشور را 68 اعشاریه 2 فیصد عاید ملی نا خاص انعکاس یافت بود. محصولات وتولیدات نباتی ومیوه خشک تا سالها 1980 و1983 حدود 25 تا 30 فیصد کل صادرات افغانستان را تشکیل می داد. و همچنان در همین سالها تا 2 اعشاریه 6 ملیون جلد پوست قره قل در بازار های بین المللی صادر می گیرد واز پشم تکه های پشمی چاکت و لباس تولید می شود وهم در حدود یکنم ملیون نفر مصروف قالین وگلیم بافی بودند که قالین افغانستان از شهرت خوب جهانی برخورداربود وجلب اسعار عمده بین المللی به کشور ما قلم مهم صادراتی محسوب می شد. حکومت های وقت درجهت انکشاف زراعت ومالداری سیعی وتلاش مداوم می نمودند تا تولیدات ومحصولات زراعتی بخصوص تحقیقات روی 10 ها نوع گندم داخل وخارجی برای جنس بهتر مساعد کشت گندم در فارم های مختلف زرعتی مرکز ولایات کشورما صورت گرفت وبرای رهنمایی وتشویق دهقنان 2200 قطعه زمین نمایش انواع تخم های اصلاح شده مورد تجربه وامتحان در ولایات وبخصوص دشت بکوا جهت توزیع فرستاده شده بود. تا سالهل 1985 و1986 به کمک دهقانان وکشت کاران در حدود 3500 فارم تربیه و ترویج نمایش در سطح افغانستان وجود داشت. که تا کشورعزیز ما را به سطح خود کفایی در قسمت تولید گندم می رسانید. با تا سف وطن عزیز ما وارد جنگ داخلی شدید شد دربین گروه های جنگجو افراد تخریب کار کشورهای همسایه که بیشتر سود را از در یاهای افغانستان می برند به ویران شبکه های آبیاری پرداخته اند در نتیجه جنگ زمین های زراعتی به شوره زارونیزار مبدل شد و شغل زمینداران باغداران ومالدارن صد مات سنگین به زیربنای اقتصادی افغانستان وارد گردید.به دلیل ناشی از بقای جنگ داخلی ونبود حا کمیت قانون امروز افغانستان به یکی از بزرکترین مرا کز کشت کننده گیا ه خشخاش در سطح جهان تبدیل شده است. پروسه تولید وتجارت مواد مخدر در منا طق نا امن تحت نفوذ قومندا سالاران مورد حمایت وپشتیبانی رسمی وعلنی آنان قرار گرفت است با این عمل خود و جهه اخلاقی کشورعزیز ما افغانستان را در سطح جهان خدشه دار ساخت است .
سالانه کشور های مختلف به شمول کشور های همسایه افعانستان کشور های ارو پایی وغیره برای کنترول قاچاق مواد مخدر در طول سر حدات خود ودر راه های ترانزیستی جهت جلوگیری از ترافیک مواد مخدره ملیارد ها دالر مصرف می نمایند بازهم انتقال می یابد.اگر نگاه کنیم به مخارج گزاف محالجه جوانان وترویج اخبار آن نیز قابل ملاحظه می باشد.درحالیکه برای از بین بردن این بلای عمومی لازم است تا برای خشک کردن سر چشمه تولید آن که منبع کشت آن افغانستان است می باشد اقدام جدی وبنیادی در محو ان صورت گیرد که مصارف ان به مراتب کمتر از شیوه های دیگر است. در افغانستان باید به اصلاح وکارایی کشاورزی بی افزایم. تولیدات محصولات غله جات وبخصوص کشت نباتا تی که منفعت بیشتر به دهاقین وزراعت کاران می دهد. همچنان محصولات صنعتی کشاورزی از قبیل پنبه لبلبو را احیا و انکشاف داد. در جهت بلند بردن سطح تولیدات زراعتی آموزش وپرورش کشاورزان در موارد شیوه ها کشت وذرعه میزان ونارم آبیاری بخاطریکه زراعت باغداری و مالداری که نقش عمده در کشور ما دارد ومردم کشور ما طی سه دهه جنگ از این پیشه دور مانده اند به این نکته باید تا کید نمود که جهت آموزش دهقانان و نوجوانان باید مراکز آموزش ترویج وحر فوی در محلات رهنمود زراعتی ومرکز تحقیقاتی ایجاد گرد که تا در زمین خاک شناسی روش کشت طرز آبیاری فعالیت نماید.برای بهبود کار های زراعتی باید برنامه وام دهی به منظور شرایط بهتر کار دهقانی را در دست داشت به کشاورران برای بازسازی سیستم شبکه های آبیاری وخریداری افزار کار مانند پمپ های آب کشی واترپمپ ها قلبه های دستی میخانیکی آماده کرد که این وسایل بدون کمک موسیسات بین الملی غیر عملی می باشد. راه علاج دیگر برای محو کشت خشخاش عبارت از احیای دوباره پروژه های سکتور زراعتی مانند پروژ آبیاری اعظیم دره ارغنداب هلند , پروژه آبیار سرده غزنی , پروژه آبیاری کانال ننگرهار, پروژه آبیاری خواجه الوان بغلان , پرورژ آبیاری چاردره وچوغه کندوز که پروژه آبیاری دشت شیوه مدرن کشت وآبیاریدر آنها صورت می گرفت می باشد .احیای این گونه پروژه ها در جهت بلند بردن اقتصاد واحد های اداری قابل ملاحظه می نماید. وهمچنان در جهت کار یابی به جوانان ومتخصصین پناهنده که بوطن بازگشت می نمایند کمک شایان می کند. بسیار ساحات نواحی کوهستان افغانستان محیط مناسب برای باغداری است. احیای وبازسازی باغ ها در بهبود محیط زیست واقتصاد کشور ما رول عمده دارد در سال های اخیر بخاطر نبود امکانات صدور میوه خشک وتر به کشور های همسایه وجهان باغ داران کشورما نیز به کشت خشخاش روی اورده و در ختان مثمر ومیوه دار خود را قطع بی رحمانه نموده اند و برای احیای دوباره آن باید در جهت برکشت به کسب باغ داری وتاک داری به آنها کمک های مادی وفنی معقول صورت گیرد. باغداری علم شناخت پرورش وتولید میوه جات سبزی جات و نباتات زینتی می باشد واز مزرغه دارای مجزا است. بسیاری عملیات باغداری جنبه تیوری نداشته ساحه عملی وتجربیوی دارد. ناربار قندهار بادام با جوزجان انگوباغ شمالی بادام باغ سمنگان یک قرن پیش باغ بان با تجربه ومعمارسیستم ابیاری سنتی در کوهدامن زندگی داشت. ازبابت تجربه باغداری وشغل معماری آن در جوانی لالا رشید ودر سن متقاعدی بنام رشید بابا شهرت داشت. رشید بابا در شغل معماری زبردستی بود. او را مردم در عفرجوی های عنعنوی و کشیدن نهر ها سنتی وساخت قنات ها (کاریز) کمک نظر و فنی می خوا ستند. اکثریت کاریزها جوی های عنعنوی شمالی را رشید بابا چه در ایام جوانی وچه در سن پیری احیا و بازسازی نموده است و رونق شکوفایی و شادابی و محیط زیست سالم شمالی امروز از برکت تجربه باغداری وشغل معماری رشید بابا است. رشید بابا کسب معماری را از پدرکلان خود میراث گرفته بود وسه پشت پدر کلان او صاحب رسوخ بود و در زمان امیر تیمر و به فرمان امیر تیمور به احداث و حفر نهر سنتی چا ریکار, نهر شیخان خیل پر داخت و آب را از در یای پنچشیر به مرکز کاپیساه و از دریای غوربند بدشت بگرام رسانید. جوی قاضی در تاواغ پنچشیر جوی متک از دریای غوربند میرزا فقیر احمد پنچشیری تحصل یافته هندستان بود و در حکومت امان الله خان بحیث ریس جنگلات درسرسبزی وشادابی افعانستان خد مت نمو ده است وهم در حفاظت و توسیع جنگلات ورشد عملی شیوه های باغداری خدمت شایان نموده است ومیرزا فقیر احمد خان دانش و تجربه عملی خود را در توسیع جنگلداری و باغداری از مسکو کسب کرده بود. زمانی که او بحیث سکرتر در سفارت افغانستان در مسکو کار می کرد و همزمان تجربه جنگل پروری را خوب ترآموخته و میرزا فقیر احمد گفته است که خوب ترین طریقه که می تواند تا حدود زیادی جلو خشکی را بگیرد باغداری است که در آن غرس درختان باشد و علم امروز هم ثابت نموده است که در ختان در موقع گرمی دهن ستوما تا حجرات خود را بند نموده آب خودرا به بیرون تبخیر نمی نمایند. ریشه درختان منبع حفظ آب است. بادام زار ولایت دا یکندی جنگل باغ شبرغان و علم امروز هم ثابت نموده است که در ختان در موقع گرمی دهن ستوما تا حجرات خود را بند نموده آب خودرا به بیرون تبخیر نمی نمایند. ریشه درختان منبع حفظ آب است.اکثر نباتات در زمان جوانه زدن وتولید تخم ویا گل به آب زیاد نیا ز دارند. یک نبات در یک مر حله حد اقل به پنچ بار آب فراوان ضرورت دارد. بدین لحاظ زیاد ترین آب های شرین برای کشت نباتات بمصرف می رسد. ازآب های زیرزمینی برای کشت مزارع بزرگ نه باید استفاده نمود. برای اینکه تسلسل طبیعی آب از بین میرود. برای غرس نبات بلند قد می توان از از آبهای زیرزمینی استفاده نمود زیرا نباتات بلند قد خود ذخیره کننده آب در خاک در خود ودر محیط ما حول می باشد. فعا ل کردن رشد نبات صنعتی یعنی طلا سفید پنپه وپیله درجهت احیای دوباره وفعال نگهداشتن نساجی های کشور اهمیت زیاد دارد. تولیدات ابرومندانه پنبه دربین مردم افغانستان از دیر زمان رایج است. دهقانان پنبه کاردر کشت پنبه تجربه زیادی حاصل کرده بودند ارقام جمع اوری سرتاسیری پخته افغانستان از نزد دهاقین 160 هزارتن در سال 1990 به دست آمده بود. برای رسیدن به این اهداف ومقاصد که در بالا ذکریافته است ضرورت به یک سلسله اقدامات دراز مدت وکوتا مدت دیده می شود که درپلان کاری زیرین بیان می گردد.
1ــ احیا پاک کاری و تر میم شبک های آبیاری اعم از کانالها نهرها کا ریز ها سر بند ها حوض ها وجو یجه ها آب رسانی که احیا دوباره اینها ظروری است که به وسیله اینها می توان شا دابی سرسبزی و محیط مرطوب را در شرایط اقلیم افغانستان بوجود اورد.
2. احیای استیشن واترپمپ ها پاک کاری و حفر جاهای عمیق جهت آبیاری زمین های زراعتی و عفچرهای که در اثر جنگ از بین رفته است. اکثر کا رهای پاک کاری وساختمان توسط دهاقین و مردم نواحی یا محل با رهنمای انجینران در بدل مواد غذایی یا پول نقد صورت گیرد.
3. ساخت بند های آبی برای تولید انرژیبرق بخاطر جلوگیری از قطع اشجار وجنگلات که ثروت ملی کشور است وهم نقش جنگلات در کنترول آب های سطحی وتغذیه آبهای زیرزمین درتعدیل آب وهوای منطقه وهم مبارزه با الودگی وفرسایش و حفظ وتولید خاک.
4. پاک کاری زمین ها وآماده ساختن زمین ها جهت کشت از وجود نی زار وخارزار.
5. تامین دهاقین با تخم های اصلاح شده , کود کمیاوی و سا یل عصری از قبیل تجهیزات ماشین الات زراعتی به خصوص ماشین های قلبه خورد دستی مناسب به طول وعرض زمین دهاقین کم زمین ولایات کوهستانی شمال شرقی جنوب شرقی ولایات مرکزی کمک جهت بهتررشد اقتصادی آنها ضروری است. دره نور کنر یکی از ولسوالی کوهستان ننگر هار کشت غله جات هر کدام آن از نگاه ای رشیه دوانی شخم زدن آن فرق دارد. اگر در وقت کشت در شخم زدن دقت صورت نگیرد دهقان از زمین کشت کرده ی خود حاصل خوب بدست آورده نمی تواند. بطور مثال برای کشت غله گندام شخم زدن زمین 30 الی 35 سانتی متر ضرور است. در حالی که شخم زدن توسط گاو آهن پاره از عمق آن 5 الی 10 سانتی متر زیاد تر نمی توان شخم زد. واز همین سبب است که دهقان بیچاره با صد زحمت از یک هکتار زمین یک نیم تن گندام بدست می اورد.اگر شخم زدن با ترا کتور باشد ما از همان یک هکتار زمین 3 الی 5 تن حد اقل گندام بدست خو اهیم اورد. شخم زدن با تراکتور خاک را خوب زیرورو می کند از سختی آن کاسته می شود و آب هوا می تواند به راحتی وارد خاک شود وریشه غلات هم می تواند به راحتی در آن نفوذ کند همچنین کود ومواد مفیدی که در روی خاک پاشیده شده واز بین می روند . دهقا نان باید زمین خود را باید دوبا ر در سال شخم زنند خوب حاصل بدست می اورند. اول بعد از چند هفته از برداشت محصول عمق شخم 30 الی 35 سانتی متر باید شخم زد دوم در وقت کشت اندازه عمق شخم 10 الی 15 سانتی متر بخاطر زیر خاک کردن تخم غله دانه آن هم با تراکتور سبک که خا ک آن محکم وسفت فشرده نشود. واستفاده از تراکتور سنگین برای شخم زدن زمینی که زیر کشت می رود مفید نیست. ماشین خورد قلبه
تا سالیان قبل از 1992 تعداد پروژه های زیر بنای در کشور ساخته ویا در جریان ساختمان به شمار رفته و این پروژه ها به حیث قدم های نخست در جهت میکا نیزه ساختن زراعت افغانستان به شمار رفته ودراین پروژ ها از روش وتکنولوژی معا صر در کشت وزرغ استفاده بعمل می امد وبه اثر جنگهای ویرانگر اکثر این پروژه ها قسما"یا بکلی از بین رفته واحتیاج به ترمیم وساختمان وانکشاف دوباره دارد. احیای این پروژه ها اهمیت شایان درجهت ایجاد کار برای اهالی کشور وهم در سرسبزی خاک وجلوگیری از گسترش بیابان ها و بخصوص رول این پروژه ها دربلند رفتن وضع اقتصادی کشور ما دارند .
داکتر یارمحمد حیدر زاده

>>>   داکتر یارمحمد حیدر زاده با این مقالات سودمند با همیت از ارزش های منابع طبیعی ملی ما نور چشم و تاج سر ملت پر افتخار افغان استی . تشکر تشکر تشکر ــ من یک فرد افغانی و طن دوست از حکومت وحدت ملی خواهش می کنم که جای پای شما دانشمند با افتخار ما ر ا در این حکومت ملی پیدا کند که تا به و طن دوشتنیی خود برگردید مو منت قرار گیر د در آبادی این وطن جنگ زده .

>>>   زنده باشی داکتر صاحب یارمحمد .من همیشه مضمون های سودمند نشر شده شما را درشبکه اطلاع رسانی افغان مطالعه و دنبال مینمایم واقعاَ موضوعات نوشته های شما بسیار عالی با ارزش است که به سمع هموطنان میرسانید، خداوند برای شما صحت کامل وعمر دراز نصیب بگرداند آمین یا رب العالمین
وطن دار

>>>   ای کاشک نام این کشور افغانستان نمیبود همان خراسان اسلامی میبود این جنگ های درون قومی رخ نمی داد ومردم ما امروز به این حالت باقی نمی ماند.

>>>   پیش بینی شده است که از دهه آینده آب شیرین جای رقابت با نفت را از آن خود خواهد کرد.
ع

>>>   آب که به پاکستان میرود باید با مصرف ایران مسدود و به سمت ایران راه داده شود تا یک لیتر آب هم به پاکستان نرود ودوبرابر اب هلمند روانه ایران وولایات غربی ماشود ایران برای ما کتاب روان کند ما برای شان اب روان میکنیم !

>>>   عزیزان افغان مسئله آب بین ایران وافغانستان به راحتی با گفتگو قابل حل است. ایران و عراق هشت سال با هم جنگیدند(البته مقصر نظام عراق بود و نه اکثر مردم عراق) اما الان با هم روابط گسترده در همه زمینه ها دارند. چرا ایران و افغانستان با این همه اشتراک زبانی و فرهنگی و تاریخی نباید با هم روابط عالی داشته باشند؟
ایرانی دوست ملت افغانستان

>>>   برای من سوال هست چرا سالی 1 میلیارد متر مکعب آب از افغانستان وارد پاکستان میشود ولی حکومت افغانستان روی 100 میلیارد متر مکعب آبی که وارد ایران می شود این همه بند و سد زده جوری که ورود آب به ایران کلآ قطع شده!!!!! و به چند هفته در سال کاهش پیدا کرده!!! جالبه 8 رودخانه از ایران وارد عراق میشه ولی هیچ وقت بسته نشدن!!...

>>>   افغانستان باید جلوی برداشت بیش از حد اب خود توسط ایران را بگیرد

>>>   همان طور که کشورهای دیگر هیچ چیز را به مفت به ما نمیدهد ماهم نباید سرمایه ابی خود را رایگان در اختیار همسایه ها قراردهیم.والسلام

>>>   هموطنان عزیز!
من به همه شما مژده میدهم که من با استفاده از قوه جاذبه ذمین طرحیرا اختراع کرده ام که با منابع محدودموجود کشور وجهان را از مشکل اب نجات دهم , من از شبکه خواهش میکنم تا با بنده در ارتباط و جهان را دگرگون سازیم با طح بنده عصر جدید رفاه را در زندگی بشر میگشاید. و مشکل همه همسایگانرا نیز حل میکنم من موضوع را با وزارت صحت عامه وزارت اقتصاد وزارت خارجه اکادمی علوم ,مشاوز صحی خانم اول کشور ووزارت انکشاف دهات شریک ساخته ام ولی مانند مردم قرون وسطی هستند که سخن در مغز ان جای نمیگیرد من از همه ملت وجهانیان تقاظا میکنم تا با من کمک کند تا جهان را به به یاری الله ج یکبارگی تبدیل به جهان جدید نمایم
ّّببرک زخمی مدیر تخنیکی ارتقا صحت وزارت صحت عامه


تاریخ انتشار: ۱۲:۱۱ ۱۳۹۴/۲/۶	کد خبر: 93693	منبع:	پرینت