سیالی در افغانستان معمولا میان زنان یک دهكده یا زنان خویشاوند مروج است.

سیالی را به یک معنی "رقابت" می شود تعبییر كرد اما نه رقابت سالم بلكه رقابتی نا سالم كه جز پول در آوردن از جیب نان آور خانه نمی شود خواند. سیالی مانند بسیاری از عنعنات فرسوده، بنیاد روابط اجتماعی و میان قومی را خراب كرده است.

سیالی این روزها از رقابت گذشته و به هیولای تمام عیار مبدل شده است. ترس و دلهره ای را كه سیالی به وجود می آورد، هیچ مصرفی نمی تواند به وجود آورد. سیالی مانند قماری است كه تنها بازنده دارد و برنده اش هیچ معلوم نیست. هركی سیالی بیشتر طلبد بازنده تر است. برای مثال، وقتی در محافل خوشی خویشاوندان حضور می یابند، یک چیزی نه یک چیزی با خود شان می برند تا "سیالی" بجا شود، حال آن چیز اگر گران قیمت باشد انتظار جنس قیمتی تر را می كند. یعنی تاثیر منفی سیالی آورنده كم تر از سیالی گیرنده است و مثل "قرض دار بد" همواره ذهن آدم ها را مشغول می كند.

تا این جای كار فهمیدیم كه "سیالی" در دنیای واقعی جز تضعیف اقتصاد سودی ندارد. زیرا یک نوع نابرابری اجتماعی را به وجود می آورد، فقیر تر پست تر و احساس حقارت بیشتر می شود، پول دار تر وزین تر و احساس افتخار كاذب بیشتر می یابد. كم پول ها همواره در معرض رنج اند و در بسیاری از محافل نمی توانند حضور بیابند و در نهایت شكاف اجتماعی به وجود می آید.

حال از دنیای واقعی كمی بیایم سوی دنیای مجازی، بویژه فیسبوک، نوع سیالی دیگری را به وجود آورده است كه شامل زن و مرد می شود. در "سیالی بازار" فیسبوک چشم ها انتظار "لایک" و "كامنت" را می كشند. اینجا درست مثل دنیای واقعی كسانی كه كم لایک می کنند، كم لایک می گیرند و كسانی كه بیشتر، بیشتر لایک می گیرند.

كسانی كه پول دارند و 24 ساعت اینترنت دارند بیشتر لایک می زنند و كسانی كه مثل من بچه غریب اند كم می توانند لایک بزنند و در نتیجه "ضریب لایک" حالت ركودی و ایستا را به خود می گیرد. كسانی هم كه وقت دارند كامنت می گذارند و درست انتظار دارند دیگران هم كامنت بگذارند. به اشتراک گذاری قوی ترین و موثر ترین شیوه "سیالی" در فیسبوک است. تعداد اشتراک گذاران دقیق محاسبه می شوند و به تعداد اشتراک گذاری مطالب دیگران بر اساس همان محاسبه انجام می شود.

بر فرض اگر مطالب كسی را دو تا سه روز نهایت لایک نزنیم در نتیجه لایک جانب مقابل هم "مفقود" می شود و خود اش هم "گم و گور!"

در "سیالی سرای" فیسبوک بیشترین نقش را خود فیسبوک بازی می كند. فیسبوک مطالب كسانی را روی صفحه تان بیشتر و اول تر می آورد كه در سیالی لایک و كامنت با شما بیشتر در تماس باشند. از همین رو بسا دیده شده است كه مطالب ارزنده و قابل درک و تامل از دوستان دور و یا نزدیک از ما خطا خورده است و ماه ها بعد فهمیده ایم كه مثلا عبدالكریم سروش در مورد واقعه فرانسه مقاله نوشته است، در عوض ما گیر داده ایم به شعر سپید و سیاه و بی وزن و بی قافیه ی مثلا "شاعر بی نام!" در نهایت، درست مثل دنیای واقعی چند روزی اگر از سیال داری لایک کردن و كمنت كردن و اشتراک گذاری پس ماندید "مانده تان مانده" می شود و برای بالا بردن دوباره ضریب لایک و یا كامنت تقلای زیاد باید و كوششِ بی نهایت لازم است.


رحمان رحمانی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است