افغانستان یکی از معدود کشورهای است که بخش زیادی از زندگی شان وابسته به خارج شده است. البته این مساله دلایلی زیادی دارد که عمده ترین آن، تداوم جنگ در این سرزمین است. جنگ تمامی هستی یک جامعه را به خارج مرتبط می سازد. اصولا جنگ در افغانستان، ریشه ها و عواملی بیرونی آن قوی تراز انگیزه های داخلی آن هست. جنگ افغانستان زیاد مرتبط به مردم افغانستان نمی شود زیرا مردم باهم جنگی ندارند و همه درکنارهم زندگی می کنند. اتفاقا نشان داده شده است که مردم افغانستان نسبت به همدیگر بسیار مهربان و مردم بی نهایت بردبار و با تعصبات اندک، در کنار هم زندگی می کنند در افغانستان یک نوع تولیرانس و تکثرگرایی را شاهد هستیم همه به عقاید هم دیگر احترام می گذارند.

کسی نمی تواند ثابت کند که مردم افغانستان مشکلات و مناقشات داخلی ازنوع فرقه گرایی و نفرت اجتماعی داشته اند. مردم بجای نفرت از همدیگر، باهم محبت بی پایانی دارند. این همسبتگی ملی را درکم ترکشور چند ملیتی در دنیای عقب افتاده شاهد هستیم. جنگ های جاری و گذشته بشتر و بشتر از بیرون تقویت و تغذیه شده است البته انکاری نیست که از درون جامعه ما افرادی را شکارکرده اند و این مساله طبیعی است. جنگهای جاری درافغانستان ماهیت خارجی و تحمیلی دارد و انگیزهای بومی در آن دیده نمی شود.

کسی در افغانستان به دلیل تعلقات مذهبی ، قومی و سمتی خود کشته نشده است. طالبان اگر آدم می کشند و خون انسان افغانستانی را می ریزند، دلیل آن همان وابستگی خارجی است. این گروه بخاطر میهن و وطن جنگ نکرده و آدم نکشته است این گروه به دلیل وابستگی های خارجی آدم کشته و می کشد اینکه اعلام شده آنها به خاطرحضور خارجی ها می جنگد یک دروغ بیش نیست. مگر در سال های 1994 تا سال 2001 که اوج تعرضات طالبان درسراسر افغانستان را شاهد بودیم، هیچ قدرت خارجی در افغانستان حضور نداشت ولی طالبان به گونه بیرحمانه می جنگید و ماشین جنگی طالبان قربانیان زیادی را در این سال های فارغ از حضور خارجی ها از مردم افغانستان را گرفت.

برای حل بحران و پایان جنگ، دیپلماسی و سیاست خارجی کارا لازم داریم. دیشب با رسانه های کشور درمورد سفر رییس جمهورغنی به عربستان سعودی صحبت داشتم آنها به گونه مکرر می پرسیدند که سفر رییس جمهور چه تاثیری روی جنگ می گذارد و نقش عربستان برای پایان خونریزی در افغانستان چه می تواند باشد؟

خوب چرا درسفر رییس جمهور به عربستان آنهم به خاطرانجام یک عمل دینی حج عمره، این همه وسواس و حساسیت روی مساله جنگ و صلح درافغانستان طرح می شود. همان گونه که می دانیم سفر رییس جمهورغنی بخاطرانجام حج عمره مطابق با وعده انتخاباتی صورت گرفته است. ایشان در زمان انتخابات به این مساله پاسخ داد که اولین سفرشان در صورتی پیروزی، سفرحج عمره خواهد بود که سفرجاری رییس جمهور عمل به عهد و وفا به آن است اما می دانیم که در اولین سفرخارجی آنهم دریک کشوری که رد پایش در همه جنگ های افغانستان به یک نحوی دیده شده است، نمی شود از مساله جنگ و صلح در افغانستان به سادگی گذشت. عربستان نقش مریی و نامریی زیادی در جنگ و صلح افغانستان دارد این مساله از سوی رییس جمهور پیشین بارها طرح شد و از عربستان سعودی خواسته شد که نقش عمده را در مورد صلح افغانستان به عهده بگیرد ولی عربستان در آن زمان به خواسته های افغانستان پاسخ روشنی نداد و هیچ نقشی در مساله صلح افغانستان را قبول نکرد.

بی اعتنایی عربستان می تواند دو دلیل داشته باشد یکی موضع پاکستان و استخبارات این کشور و دیگری فقدان تهدیدات امنیتی از سوی طالبان و گروهای افراطی و تروریستی برای امنیت و حوزه امنیتی عربستان. خواسته های رییس جمهور کرزی درشرایط مطرح می شد که عربستان هیچ خطر و تهدیدی را ازسوی شبکه های تروریستی احساس نمی کرد. درست در همان زمان رسانه های غربی این موضوع را طرح کرد که عربستان سعودی در ایجاد گروهای تروریستی از نوع داعش در عراق و شام نقش اساسی دارد و گروهای تروریستی جبهه النصره، احرارالشام و داعش را تقویت و تغذیه می کند. البته شکی و جود ندارد که کشورهای غربی و کشورهای عربی از جمله عربستان، قطر، امارات و.. نقش مهمی برای ایجاد گروهای تروریستی برای مقابله با حکومت بشارالاسد را در سال های 2011 تا نیمه 2014 را داشته اند ولی حالا گروهای تروریستی بخصوص داعش راه خود را طی می کند و با تسلط به شهرهای مهم عراق و سوریه آنها اعلام داشته اند که برنامه های برای نابودی رژیم های عربستان سعودی را نیز دارند.

اینکه گروهای تروریستی شام و عراق چه ارتباطی به شبکه های تروریستی افغانستان دارد، پرسشی است که از سوی رسانه مطرح شد پاسخ آن این است که گروهای تروریستی بدون مرز و بدون تذکره هستند و یک نوع ارتباط ارگانیک جنگی و ایدلوژیک بین شان وجود دارد و همه برای هم دیگر کار می کنند. سربازان خلیفه در مغرب عربی، وقتی توریست فرانسوی را ذبح می کرد دو حرف را هنگام سربریدن داشت یکی شعار الله اکبر و دیگری حمایت از خلیفه داعشی در عراق و شام. با توسعه قلمروهای داعش، دیده شده است که گروهای درافغانستان لباس داعشی را درتن کرده و پرچم سیاه آنها را در دوش گرفته اند. گروهای تروریستی درافغانستان حامی داعش هستند و نشانه های آن را در هرجای می بینیم آنها از هم دیگر جدا شدنی نیستند.

به همین دلیل است که شرایط گفتگوهای رییس جمهور غنی با زمان رییس جمهور کرزی، بسیار متفاوت است فکرمی کنم این بار عربستان به حرف های رییس جمهورغنی گوش خواهد داد و گفته می شود برای صلح با افغانستان و با فشار آوردن به پاکستان، ممد واقع شود. سیاست خارجی افغانستان دراین بعد باید فعال شود. رییس جمهورغنی در پنج حلقه سیاست خارجی خود، بعد منطقه ای آن را به صورت جدی و پیگیر باید دنبال نماید.

در سیاست خارجی در همین زمان اندک، اقدامات خوبی صورت گرفته است. در اولین ساعات کاری رهبران حکومت وحدت ملی، سند همکاری های امنیتی بین افغانستان و آمریکا امضا شد این مساله دلیل واضحی برای فعال بودن سیاست خارجی باید باشد که هست. کاری که ده ها ماه رییس جمهوکرزی آن را به تاخیرانداخت و یک داستان طولانی و مفصلی از آن در تاریخ مناسبات افغانستان و متحدانش ساخت. البته تاخیر و تعلل رییس جمهور کرزی پیامدهای بدی روی همکاری جامعه جهانی به دلیل همین سند گذاشت اینکه وضعیت مالی افغانستان درحال حاضر بدترین وضعیت راگرفته است، درست به دلیل مخالفت رییس جمهور با متحدانش روی موافقتنامه امنیتی بوده است. رییس جمهور و رییس اجرایی باهم و درکنارهم این سند را طی مراسمی به امضا رساند. آقای حنیف اتمر مشاورامنیت ملی و کانینگهام سفیر آمریکا این سند و سند همکاری با ناتورا دریک زمان امضا کردند. در حال حاضر سند امضا شده به پارلمان افغانستان رفته است. مقامات غربی با کمی نگرانی که مبادا این موافقتنامه ازسوی برخی اعضای پارلمان به چالش کشیده شود و اینکه مجلس سنا با محتوای آن مخالفت کند، جریان نهایی شدن را دنبال می کنند.

نگرانی تاحدی موجه است زیرا پارلمان افغانستان منزه از عوامل بیرونی نیست. عوامل استخباراتی ممکن توسط عوامل خود ایجاد چالش نماید و قضیه را به تاخیر بیاندازد در حالی که مقامات غربی و آمریکایی، خواهان نهایی شدن سند برای تدارکات مالی آن درافغانستان می باشند. یک مقام مطلع می گفت اگر سند درپارلمان افغانستان نهایی و تایید نشود در آن صورت کنگره آمریکا نمی تواند برمبنای آن بودجه را فیصله نماید.

امضای سند در سیاست خارجی افغانستان، گام مهم و اساسی است و این گام به درستی توسط رهبران حکومت و با توافق هم برداشته شده است همه معتقد هستند که پارلمان افغانستان نیز محتوای آن را تایید می کنند، از این مساله که بگذریم در سیاست خارجی در همین مدت کوتاه، برنامه ریزی های خوبی دیگری نیزشده است. قرار است که رییس جمهور و رییس اجرایی باهم در کنفرانس اقتصادی لندن شرکت نمایند. در نشست لندن که در نوع خود بسیار مهم دانسته شده است زیرا موضوعات کنفرانس لندن کمک های مالی به افغانستان درطی سالهای آتی می باشد.

اینکه سند همکاری امضا شده است خود یک گام مهمی در جهت تسهیل کمکهای جامعه جهانی به افغانستان شمرده می شود. اگر سند امضا نمی شد دیگر بحثهای کنفرانس لندن در مورد افغانستان معنی نداشت پس از امضای سند همکاری، جامعه جهانی تصمیم گرفتند که کنفرانس لندن را دایرنمایند و از هردو مقام رییس جمهور و رییس اجرایی دراین نشست دعوت شده است.

پیش از نشست لندن، یک کنفرانس مهمی دیگری دایر می شود و آن نشست پکن است. در کنفرانس پکن رییس جمهور غنی همراه با جمعی از مقامات حکومت شرکت می کند در ترکیب هیات پکن، استاد محقق معاون رییس اجرایی نیزشامل است و در سفرعربستان محمد خان معاون اول رییس اجرایی رییس جمهور را همرایی می کند. خوب این گونه اقدامات برای استحکام حکومت وحدت ملی مهم و ضروری است و نشان می دهد که رهبران افغانستان به حکومت وحدت ملی باوردارند و می خواهند در کنار هم و باهم سالهای دشوار پیش رو را یکجا سفر و کار نمایند. کنفرانس پکن در همین هفته برگزار می شود، مباحث مهمی مرتبط به افغانستان طرح خواهد شد.

در واقع چهارمین نشست پروسه استانبول این بار در پکن دایر می شود. پروسه استانبول شامل چهارده عضو از کشورهای منطقه است ولی ازبکستان از این پروسه بیرون شده حالا 13 عضو دارند. در این نشست روی همکاری های منطقه ای، مبارزه با تروریزم، مواد مخدر، توسعه همکاری های اقتصادی و مسایل امنیتی ، مورد بحث قرار می گیرد. پروسه استانبول بیشترین تمرکز را روی افغانستان دارد ولی درعین حال موضوعات مرتبط به سایرکشورها نیزمورد بحث اعضای شرکت کننده قرار می گیرد. کنفرانس پکن در ذات خود بسیار مهم است و کشورهای منطقه که به یک نحوی درگیرتروریزم و تهدیدات امنیتی می باشند دراین نشست شرکت می کنند.

افغانستان می تواند به صورت جدی مسایل زیادی را طرح و از جمله روی موضوع مبارزه با تروریزم تاکید نماید. حضور رییس جمهور درنشست پکن گامی در جهت تقویت دپلماسی و سیاست خارجی است و درپایان هم اشاره نمایم که رییس جمهور و رییس اجرایی به دعوت بارک اوباما رییس جمهور آمریکا، در پایان سال جاری عازم واشنگتن هستند. رییس جمهور آمریکا درهفته گذشته طی یک ویدیو کنفرانس از هردو مقام خواست که باهم سفری به آمریکا داشته باشند. تمامی این موضوعات نشان از فعال شدن سیاست خارجی حکومت وحدت ملی را دارد.



محمد ناطقی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است