13 سال از حکومت کرزی می گذرد و سومین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد، اما نتیجه ی این انتخابات به یک دردسر و مشکل برای مردم افغانستان تبدیل شده است. در طول این سال ها حکومت هیچ گاه تعریف مشخصی از منافع ملی که از مهمترین مباحث سیاست خارجی کشورها است، ارایه نداد. آیا سیاستمداران افغانستان روی منافع ملی اجماع نظر دارند یا خیر؟ خطوط منافع ملی کشور چیست و چگونه مشخص می گردند؟

داکتر عبدالقیوم سجادی عضو مجلس نمایندگان و استاد دانشگاه در برنامه ای رسانه ای گفت: منافع ملی از مفاهیم کلیدی در علم سیاست و در عین حال از مفاهیم مبهم و چندپهلو که می توان تفسیرهای متفاوتی از آن داشت، است. هر کشوری با استناد به منافع ملی رفتارهای خود را مانند جنگ، صلح یا چانه زنی، در مسایل سیاسی بخصوص در سیاست خارجی و تعاملات بین المللی توجیه می کند.

وی افزود: منافع ملی مجموعه ای از مسایل و اموری است که خواست اساسی ملت ها را تشکیل می دهد و در سه شاخص خلاصه می گردد: 1- اموری که مربوط می شود به حفظ بقای ملت ها مانند تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و امنیت ملی 2- مسایل مربوط به چشم انداز اقتصادی مانند رفاه اقتصادی برای کشورهای توسعه یافته و زدودن فقر و ایجاد اشتغال برای کشورهای توسعه نیافته 3- مسایلی که به هویت فرهنگی و ارزشی جامعه برمی گردد.

به باور سجادی مناسبات بین المللی یک کشور در راستای تامین منافع ملی فراتر از سیاست خارجی کشورها است. سیاست خارجی یک کشور بدون داشتن تعریف روشنی از منافع ملی مثل کشتی است که در بین دریای متلاطم سرگردان است. چنین کشوری نمی داند با که دوست و با که دشمن باشد. سیاست های کرزی در طول 13 سال نیز همین گونه بود.

عبدالقیوم سجادی اظهار داشت: آن چه که به عنوان راهنمای سیاست خارجی به نام منافع ملی از آن یاد می کنیم منافع دارندگان قدرت و طبقه ی حاکم نیست بلکه مطالبات و خواست های اساسی ملت ها است. سیاست خارجی افغانستان در قبال همسایگان و امریکا و غرب دچار نوسانات جدی، روزمرّگی و بدون نگاه استراتژیک بوده است. دلیل آن نداشتن دید روشن از منافع ملی در روابط با کشورهای دیگر بود. تهداب سیاست خارجی و رهبری جامعه بر مبنای تعریف روشن از منافع ملی است.

عضو مجلس نمایندگان خاطرنشان ساخت: ما در ادبیات علوم سیاسی و روابط بین الملل چند تحول کلیدی را شاهد بودیم. آغاز شکل گیری دولت- ملت به جای امپراتوری یا «دولت شهر»های اروپایی که به قرارداد صلح وستفالیا در سال 1648 برمی گردد که بواسطه ی آن سی سال جنگ مذهبی در اروپا که به نوعی جنگ میان شاهزادگان بود پایان یافت. در این قرارداد اصطلاح دولت- ملت به عنوان دولت مدرن برخوردار از حاکمیت که توسط ملت تمثیل می شود بوجود آمد.
مقطع دوم، جنجال هایی که در تاریخ بشر ادامه پیدا می کند و در کنگره ی وین در سال 1815 بعد از انقلاب فرانسه یک نوع قرارداد بین قدرت های بزرگ بوجود می آید که دولت ها ملزم می شوند حاکمیت یکدیگر را به رسمیت بشناسند و هر دولتی برخوردار از حاکمیت، دولت مستقل نامیده می شود. دولت- ملت میراث همان قرارداد وستفالیا است که مطابق آن حاکمیت به ملیت ها تعلق می گیرد و دولتی می تواند طرف روابط دیپلوماتیک قرار گیرد که از حاکمیت ملی برخوردار باشد. بنابراین دولت های مستعمره که حاکمیت ملی ندارند و تصمیم گیرندگان نهایی نیستند هیچ گاه طرف معاملات سیاسی و روابط سیاسی بین کشورها قرار نمی گیرند.

وی تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته به دلیل وجود نظام های دموکراتیک و مردمسالار، دولت نمی تواند خواست های مردم را نادیده بگیرد. در نتیجه در منافع ملی این کشور خواست های مردم انعکاس می یابد. در نظام های تولاتیتر و استبدادی منافع ملی در ظاهر ملی است ولی در اصل منافع شاه و یا فرد حاکم مورد توجه قرار می گیرد. در جوامع توسعه نیافته مثل افغانستان که فرهنگ دموکراتیک، نهادینه نشده در ظاهر منافع ملی مورد توجه است ولی در اصل منافع شخصی و گروهی یک طبقه یا شخص بر جامعه تحمیل می شود.

سجادی در تفاوت بین منافع عمومی و ملی گفت: تفاوت آشکاری بین دو مفهوم منافع عمومی و ملی وجود ندارد مگر در کشورهای توسعه نیافته. فلسفه ی اساسی سیاست و حکومت تامین نیازها و تقاضاهای جمعی جامعه است. آن گاه که تامین نیازهای جمعی جامعه مربوط به حوزه و سیاست داخلی می شود منافع عمومی مورد نظر است و و آن گاه که ذیل حوزه و سیاست خارجی قرار گیرد از آن به منافع ملی یاد می شود. اما خواست هایی مانند امنیت و بقا تقاضای جامعه هم است، تفاوت زمانی مطرح می شود که در کشورهایی توسعه نیافته مانند افغانستان بین منافع عمومی و ملی تضاد بوجود آید. چون منافع ملی در سیمای منافع دارندگان قدرت نمود پیدا می کند. اگر منافع جمعی ایجاب می کند روابط نیک و دوستانه با غرب داشته باشیم پس در حوزه ی منافع ملی قرار می گیرد.

استاد دانشگاه در موضوع دوست و دشمن در میدان سیاست گفت: سیاست، دوست و دشمن دایمی ندارد. دوستی و دشمنی سیاست بر اساس منافع است. مکتب ریالیزم، منافع ملی را بر اساس قدرت ملی تعریف می کند. یعنی هر چه قدرت ملی بیشتر باشد منافع ملی در محدوده ی گسترده تری تعریف می شود. در این مکتب همه باید به دنبال منافع خود باشند و نباید به کمک دیگری چشم دوخت. بنابراین بحث کمک های بشردوستانه و دگریاری از دیدگاه این مکتب از بحث های شعاری در سیاست شمرده می شود، به این معنا که دوستی های پایدار دولت ملت ها به علت یکجایی منافع استراتژیک آن کشورها بوده است.
در دیدگاه لیبرالیستی منافع ملی امروز مبتنی بر اصل وابستگی متقابل است، اصل در سیاست خودیاری نیست بلکه دیگریاری است. در این نظام دولت ها ناگزیرند همکاری را جایگزین تنش بسازند. به جای این که بازی برد- باخت را دنبال کنند بازی برد- برد را دنبال کنند. به طور مثال همکاری و کمک جامعه جهانی به افغانستان به علت تهدید مشترک جامعه جهانی با ما است و نه به علت ایجاد دموکراسی در افغانستان.

عبدالقیوم سجادی در ادامه بیان داشت: اگر منافع ما با کشوری در نقطه ی تلاقی و اشتراک برسد به دوستی می رسد و اگر به تعارض برسد به دشمنی ختم می شود. ما با پاکستان از آغاز تاسیس این کشور تعارض منافع داریم بنابراین تا زمانی که این تعارض حل نشود انتظار دوستی این کشور را نباید داشته باشیم.

نماینده ی مجلس در پایان گفت: ما سیستم سیاسی که منافع ملی را بر مبنای خواست جمعی ملت افغانستان تعریف کند و آن را به دیپلومات ها و کارگزاران سیاسی کشور ارایه دهد، نداشتیم بنابراین برخورد شخصی و سلیقه ای طبقه ی خاصی بوده است. بنابراین تعریف منافع ملی از سوی رییس جمهوری و تعدادی از مقامات به طور مثال در موضوع پاکستان و یا موافقتنامه ی امنیتی با امریکا، فاقد پشتوانه ی قدرت ملی و مردمی است.

کد (26)

>>>   احسنت جناب داکتر سجادی وجناب داکتر بشردوست خیلی عالی وخوب از مشکیلات چالش ها وخواست مردم افغانستان اگاهی کامیل دارد عرض یابی شما از اوضاع کشور کامیلا درست بود همیشه واقعیت ها را گفت اید
توسلی غزنوی

>>>   تحلیلی خوبی بود به شرطی که چنه زنی برای بازنده های انتخابات نباشد.

>>>   جناب دکتر سجادی تحلیل جامع و منصفانه و قابل استفاده ارائه داده اید. همیشه موفق باشید.
سلیمی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است