چگونه اثار تاریخی و نوستالژیک کابل را غلام محمد فرهاد و امرالله صالح منهدم کردند؟
کابلیان، بازار چهار چته، گنبد کوتوالی و سینمای پارک کابل را هرگز فراموش نمی کنند.

حبیب عثمان می نویسد:
"یکی از عمرانات بابری ها بازار چهار چته کابل است، که توسط علیمردان خان اعمار گردیده و از شهکار های عصر خویش بود. چوک و چته از پُر ازدحام ترین نقاط شهر بود. آنجا مرکز شهر کابل قدیم بود. هر قدم، هر دکان و هر خشت آن خاطره های تلخ و شیرین برای مردم کابل قدیم داشت. چهارچته کابل توسط معماران و صنعت گران با هنرمندی خاص آیینه کاری،چوب بندی و کندن کاری شده بود که در زمستان از برف و باران در امان و در تابستان اثری از گرما نبود. سقف های سرپوشیده و بلند که از دو طرف آن روشنی از لابلای آیینه ها بدرون بازار می ریخت که از هر لحاظ قابل دید و تماشا بود.

چوک کابل به اصطلاح نقطه پرکار شهر بود. هرگاه از شمال به جنوب و یا از شرق به غرب می رفتند کوتاه ترین راه و مرکز شهر چوک کابل بود. چهارچته از جمله آبادات تاریخی به شمار می رفت. زمانیکه کیوناری نماینده انگلیس در کاسه برج بالاحصار کابل حریق شد انگلیس نه تنها بالاحصار را حریق کرد بلکه چهار چته را نیز به آتش کشید.

بخشی اعظم بازار چهار چته در اثر یورش انتقامی قشون انگلیس در سال ۱۸۷۹ میلادی توسط کشوری که امروز داد و فریادش برای حفاظت حقوق بشر و امثال فضای رسانه ها را پر نموده است سوزانده شد. چون چهار چته یگانه محل اخبار شهر بود و مبارزان ملی تمام تصامیم خویش را در گرد و نواح همین بازار می گرفتند. چهارچته دوباره ترمیم شد و هنوز هم زیبایی خود را داشت و همه برای خرید و دیدن نقش و نگار سقف آن که با شیشه های رنگه اراسته شده بود می رفتند و دکان های زیادی آنجا بود پر جمع و جوش . در سال ۱۳۲۹ خورشیدی غلام محمد فرهاد به غر ض تخریب هویت تاریخی شهر کابل نقشه مزخرفی تدوین کرد و در نظر گرفته شده بود تا بازار چهارچته مشهور کابل را کاملآ تخریب کنند".

غلام محمد فرهاد که برای پیروزی هتلر دعا می کرد، چهار چته کابل را که دنیایی از هنر و زیبایی بود چون بازارهای سرپوشیده استانبول، برنامه ریزی شده تخریب کرد
همچنان «گنبد کوتوالی» را تخریب کرد که به محلهٔ (مرادخانی) و از آنجا به سمت (باغ علیمردان) وصل می شد.

باید گفته شود که «گنبد کوتوالی» نزدیک «چهارراهی پشتونستان» و در بین تعمیر وزارت مالیه/ رستوران خیبر و ساختمان اطفائیهٔ کابل موقعیت داشت.
گنبد تاریخی کوتوالی و چهارچته را غلام محمد فرهاد همان فاشیست هتلری و سینمای پارک را امرالله صالح به فرمان اربابان خود منهدم کردند که نام های زشت شان در حافظه تاریخی مردم کابل باقی است.

ثریا بها

>>>   امرالله صالح غلامبچه فاشيزم افغانپشتونى است خيانت اين غلامبچه خطرناکتر شد چون به تاجداران پارسى زبانان خيانيت بزرگ نمود

>>>   غلام محمد فرهاد شاروال وقت کابل که جاده میوند را ساخت،آنقدر عریض بود که دکانداران دو طرف جاده نزد او رفتند و گفتند که شاروال صاحب:این سرک که خودت جور کردی،آنقدر کلان است که دکانداران دو طرف جاده باید از طریق تیلفون با یکدیگر تماس بگیرند.
شاروال بالایشان خنده کرد و گفت:
ای مردم از دنیا بی خبر:چند وقت بعد اگر همین جاده برای تان تنگی نکرد.بیایید و روی من را سیاه کنید.
همنینطور نیز شد.
در آن زمان که این جاده ساخته شد،تعداد وسایط نقلیه کم بود.امروز اًنقدر تعداد وسایط نقلیه در کابل زیاد است که همین جاده نیز کفایت اینقدر تعداد وسایط نقلیه را نمی کند.
خصوصاً در هنگام برگزاری جشن ها در سابق که جاده میوند چراغان میشد و در چمن جضوری رسم گذشت صورت میگرفت،کیفیت و لذت خاص داشت.
ما هشت بجه شب به چمن حضوری میرفتیم و در لب سرک جای میگرفتیم و شب را در آنجا روز میکردیم تا فردا هشت صبح رسم گذشت و رژه نظامی را ببینیم.

>>>   ثریا جان بها :
صرف نظر از اینکه غلام محمد فرهاد چه اندیشه سیاسی داشت زمانیکه خود را وکیل شورای ملی کاندید کرد vote مردم از صندوق های رای او سرازیر شده بود ...بدون انکه یک شانزده پولی مصرف میکرد. این نمایانگر محبوبیت او در بین مردم بود.ولی در قسمت تخریب ابدات تاریخی شاید او تنها شخص تصمیم گیرنده نبود..
گذشته از ان این انجنیر پر اوازه نان و گندنه میخورد و با کارگران در صحنه کار جاده میوند حضور داشت تا کار به شکل در ست پیش برود اما امروز شاهراه های کابل هرات و کابل قندهار که با مصرف حد اقل هفتصد ملیون دالر ساخته شده بود در مدت چند سال محدود به یک خرابه مبدل شده است ....
اگر میخواهید از یک شخص انتقاد کنید سعی کنید خوب و خراب عملکردهای یک شخص را مورد ارزیابی قرار دهید.
اما ثریا جان شما اگر در افغانستان میامدید و مثل ان دخت هزاره که در قندهار رفته و زبان فارسی برای اطفال کندهاری درس میدهد شما هم چنین کار را میکردید نوشته های تان جان تازه میافت. حالا در امریکا زندگی میکنید تکس به امریکاییان میدهید و قصر سفید مقداری از این تکس ها را به صهیونیستها میدهد تا با شب و روز با قنداق تفنگ بر فرق زن و مرد فلسطینی بکوبند و یا از این پولها قصر سفید کمپنی های بزرگ تولید سلاح را سبسایدی میدهد و انها انواع سلاح های کشتار دستجمعی را تولید کرده و بر فرق ما مردم میزنند ..شما از انگلیسها انتقاد کرده اید ولی از جانب دگر در زیر سایه دموکراسی انگلوساکسون با خاطر ارام خفته اید...
اگر خیر تان برای مردم افغانستان نمیرسد سعی کنید شر تان نیز نرسد و چون افراد هیپوکرات نباشید و هم شب و روز شما به حال فرهنگ و زبان و زندگی مردم اشک تمساح نریزید.درد ما را دوا نمیکند.
عبدالحلیم افسر متقاعد
شهر کابل

>>>   در مورد تخریب ابدات تاریخی کابل توسط غلام محمد فرهاد یکی از صادقترین شاروال افغانستان و وکیل شورا باید روی نوشته ثریاجان مکث کرد...و تعمق.....ولی در قسمت تخریب سینمای پارک باید بگویم که سالهای ۱۹۶۰به بعد من اکثرا فیلم های ایرانی را در این سینما تماشا میکردم. به هنرمندان سینمای ایران خیلی علاقمند بودم به خصوص فردین بیک ایمانوردی بهروز وثوقی و هم چنان کمیدین های مشهور ایران همایون و ظهوری.. وحدت ..تعداد شان زیاد است.حالا درنگی روی تخریب سینما:
نخست عرض کنم که امرالله صالح افکار فاشیستی و تک قومی مثل عده ای زیاد از وطندارانش ندارد تعمیر سینما پارک فوق العاد ه گی های معماری مثل قصر دارالامان قصر ستور وزارت خارجه یا هوتل باغ بالا ندارد حتی زیبایی سینما های زینب و اریانا را نداشت.داخل تعمیر این سینما صرف خاطرات یک تعداد علاقمندان فیلمهای ایرانی و سینماسکوپ امریکایی با دوبله قشنگ فارسی توسط ایرانی ها را زنده میساخت و بس . ما فعلا یک مرکز فرهنگی که سابق به نام خانه دوستی علم و فرهنگ نامیده میشد و به کمک اتحاد شوروی سابق و همکاری انجنیران و کارگران افغانی تعمیر گردیده است داریم ولی برای رفع ضروریات امروزی مکفی نیست لذا طبق وعده صالح خان باید در محل تخریب شده مرکز فرهنگی با یک کتابخانه بزرگ که نظیر ان در اسیا نباشد با کتب نفیس صالون برای تیاتر و برگزاری های محافل فرهنگی و کافه های مقیول برای نشست و خیز فامیل ها و مردم تعمیر گردد...اگر چنین شود انگا درد تخریب سینما پارک تسکین مییابد. ولی اگر زمین ان به تیکه داران دزد شهر کابل که انها با بسیاری از مقامهای بلند رتبه دولتی وکلای شورا و سناتوران در زدو یند اند داده شود انجاست که تاریخ امرالله صالح را فراموش نخواهد کرد.
بدخشانی

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است