شبکه اطلاع رسانی افغانستان >> اطلاعات عمومی

ولایت دایکندی

دایکُندی یکی از ۳۴ ولایت  افغانستان است. دایکندی پیشتر یکی از ولسوالی‌های ولایت اُروزگان بود ولی در تاریخ ۲۸ مارس ۲۰۰۴ به عنوان یک ولایت جداگانه تشکیل شد.
مرکز این ولایت شهر نیلی است.
در حال حاضر شاروال دایکندی اولین زن شهردار افغانستان خانم عذرا جعفری می باشد.

دای به معنی قبیله یا سرزمین و بزرگ و با مردم به کار می رفته است. چنانکه در نامهای ترکی مغولی به صورت پسوند و یا پیشوند در نام اشخاص استفاده می شده است. در لهجهء هزارگی دی معنای زیاد، بسته، یکجایی و خرمن را می رساند.

ولايت جديد التأسيس دايكندي در مركز افغانستان موقعيت دارد و با ولايات باميان، غور، غز ني، ارزگان و هلمند متصل مي باشد.  اين ولايت، در مدار عرض  البلد 335500 و طول البلد 255500 واقع است و 2400 متر از سطح بحر ارتفاع دارد.

اين منطقه داراي آب و هواي متنوع، گرم و سرد، ارتفاعات و پستي هاي اندك و جلگه هاي سر سبز و به طور مجموع كوهستاني است و يكي از محروم ترين و صعب العبور ترين نقطه ي كشور مي باشد با وجود كوهستاني بودن مناطق مختلف اين ولايت نمي توان حتي يك متر جاده موتر رو آسفالته پيداكرد، هيچ پل براي عبور و مرور اين مردم تا كنون ساخته نشده است و اگر در بعضي از مناطق اين ولايت سرك موتر رو و آن هم به صورت بسيار محدود وجو دارد، توسط خود مردم و اهالي منطقه با امكا نات محدود و به صورت غير استاندارد و بدون رعايت مسايل ايمني ساخته شده و هر از چند گاهي نياز به تعمير دارد اين نبود كمترين امكان ار تباط و راههاي مواصلاتي بين مناطق مختلف اين ولايت و همچنان با ولايات هم جوار و مركز كشور خود علت مزيد بر فقر و نابساماني اين مر دم است و در زمستان به مدت 6 ماه راهها به روي اين مردم بسته است.

به صورت كل، بايد گفت كه مردم دايكندي از هر گونه امكانات رفاهي، تحصيلي و آموزشي، بهداشتي، امور درماني كه منجر به بي سوادي مطلق فقر شديد، شيوع بيماريها ي مختلف، افزايش مرگ و مير مادران بوده، در طي ساليان متمادي هيچ گونه توجهي از طرف دولت هاي مختلف در اين جا صورت نگرفته است. وجود جنگها و نبود دولت مركزي در سالهاي اخير و عدم توجه حكمرانان و سلطه داران منطقوي به هيچ چيزي به جز منافع شخصي شان فكر نمي كردند.

دايكندي، داراي مساحت 22019  كيلومتر مربع و 2846 قريه و تعداد 723980 نفر نفوس مي باشد و داراي 9 ولسوالي. از لحاظ سيستم اداري و حكومتي  اين ولايت داراي 9 واحد اداري است؛ يعني، داراي 9 ولسوالي است كه مركزيت ان در منطقه ي بادام خيز "نيلي" قرار دارد.
ولسواليهاي آن هر يك: نيلي؛ شهرستان، ميرآمور، اشترلي، سنگ‌تخت و بندر، كيتي، كجران، و گيزاب است كه البته تا هنوز ادارات دولتي اكثر نقاط ولايت غير فعال است و به طور نمونه ولسوالي گيزاب فاقد اداره حكومتي است و دايكندي به لحاظ حضور نيروهاي طالبان و وابستگان آن هنوز بر آن ولسوالي تسلط ندارد.

تعداد نفوس: از لحاط جمعيتي و قومي: در اين ولايت اقوام هزاره، پشتو و بلوچ ساكن مي باشند كه بالاترين نفوس را هزاره ها تشكيل مي دهند.

از لحاظ وضعيت فر هنگي: اين ولايت نا انكشاف يافته ترين و محروم ترين منطقه در كشور است. اكثر ولسواليها،  قرات فاقد مكتب، مدرسه و فضاي آموزشي است و در دولت محترم فعلي و موسساتي جونDHSA , APEP   و غيره هنوز هم صدها دختر و پسر اين ولايت از نعمت درس خواندن محروم است. مقاطع تحصيلي متوسطه و ليسه در بعضي جاهاي اين ولايت موجود است؛ در مركز ولايت بالاترين مقطع درسي تا صنف 8 فعال است. البته، بهترين منطقه از لحاظ وجود فضاي آموزشي در كل ولايت ولسوالي شهرستان است.

از لحاظ امكانات فرهنگي: اطلاع رساني و حضور نهادهاي مدني بايد گفت كه اين ولايت داراي يك  راديوي محلي با موج FM   است كه از مركز ولايت را تحت پوشش قرار مي دهد.

راههاي مواصلاتي: از لحاظ راههاي مواصلاتي و سرگ اكثر قرات، قصبات و ولسواليها فاقد راههاي مواصلاتي است. در طول سال به مدت 5 ماه راههاي مواصلاتي مركز ولايت به پايتخت و ولسواليها به مركز ولايت و بالعكس باز است و سپس به خاطر صعب العبور بودن، برف، نبود پل و پلچك قطع مي شود.

طبي و بهداشتي: در مورد وضعيت صحي اين ولايت نيز قابل ذکر است ينكه بسته در تمام ولايت شايد 5 يا 6 كلينيك بيشتر موجود نباشد و دسترسي به دوا و درمان و امكانات طبي و بهداشتي براي اكثر باشندگان ولايت ميسر نيست و به تازگي رياست صحت عامه دايكندي  دفترش را داير كرده است كه به خاطر عدم تخصيص امكانات چندان فعال نيست

 امنيتي: دايكندي  به استثناي ولسوالي گيزاب به طور مجموع امن وآرام است و مردم  روز وشب  شان را با خيال راحت  سپري مي كند  و مشغول غريب كاري و زندگي شان است.

 ولسوالي نيلي: به مركزيت ولايت دايكندي داراي 165 قريه و95340 نفوس و به مساحت 780 كيلومتر مربع  مساحت مي باشد كه داراي آب و هواي معتدل و تقريبا گرم سير مي باشد.

ولسوالي خدير: به مر كزيت خدير داراي 294 قريه 1920 كيلومتر مربع  مساحت  و داراي 83400 نفر نفوس كه داراي آب و هواي نيمه معتدل دارد.

ولسوالي اشتر لي: ولسوالي اشتر لي به مر كزيت شيخميران داراي 343 قريه 1890 كيلو متر مربع مساحت و به تعداد 88340 نفر نفوس مي باشد  و داراي آب و هواي نيمه معتدل مي باشد.

ولسوالي سنگ تخت-بندر: ولسوالي سنگ تخت-بندر، به مر كزيت دهن "سيلبيتو" ي بندر كه داراي 290 قريه 1095 كيلومتر مربع  مساحت و به تعداد 78900  نفر نفوس مي باشد، اين ولسوالي داراي آب و هواي سرد مي باشد.

 ولسوالي شهرستان: به مركزيت القان داراي 290  قريه و داراي 4653 كيلومتر مبع مساحت و به تعداد 72450 نفر نفوس داراي آب و هواي نيمه معتدل  مي باشد.

ولسوالي ميرا مور: به مر كزيت تگاب كه داراي 326 قريه و داراي 1921 كيلومتر مربع مساحت و به تعداد 88400 نفر نفوس مي باشد كه داراي آب و هواي نيمه معتدل مي باشد.

ولسوالي كجران  به مر كزيت كجران داراي 326 قريه و داراي 1610 كيلومتر مربع مساحت و به تعداد 73800 نفر نفوس مي باشد، اين ولسوالي داراي آب و هواي گرم سير مي باشد.

ولسوالي كيتي: به مر كزيت دشت كيسو، 196 قريه و داراي 1610 كيلومتر مربع مساحت و به تعداد 64900 نفر نفوس مي باشد اين ولسوالي داراي آب و هواي گرم سير مي باشد.

ولسوالي گيزاب: به مر كزيت "چوني" داراي 126 قريه و4240 كيلومتر مربع مساحت و به تعداد 78450 نفر نفوس مي باشد و داراي آب و هواي گرم مي باشد.

ولايت دايكندي يكي از ولايتهاي پر نفوس افغانستان مي باشد و تر كيب جمعيت از نظر جنسيت 48 في صد نفوس را اناث و 52 في صد  نفوس را مردان تشكيل مي دهد و از جايگاه سواد در حداقل قرار دارد. تعداد مر گ و مير در بين زنان و اطفال زير 5 سال فوق العاده  بالاست و ميانگين عمر در حدود 60 سال است كه اين  خود بيانگر آمار فوتي در بين مردم اين ولايت است 80 في صد اراضي اين ولايت كوهستاني است تا هنوز سروي دقيق از منابع زير زميني اين ولايت صورت نگرفته است و بيشترين تركيب جمعيت از نظر سني بين 10 تا35 سال تشكيل مي شود، كه اين جمعيت جوان داراي قدرت و توان كار بوده؛ اما، با كمال تأسف، تا كنون هيچ گونه زمينه كار براي اين جمعيت جوان  فراهم نيست و اکثر اين جوانان آواره ي ديار بيگانه گان است.

خانم عذرا جعفری اولین شهردار افغانستان