شبکه اطلاع رسانی افغانستان >> اطلاعات عمومی

آماکن تاریخی بلخ:
در بلخ در حدود 58 اثر تاریخی موجود است که متاسفانه اکثر آن در حال فروپاشی می باشند. که هر کدام در سطح بین المللی دارای شهرت خاصی می باشند. تعدادی از این بناها به شرح زیر می باشد.



مسجد نه گنبد ( حج پياده )
مسجد نه گنبد يا حج پياده که درقريه (( ده رازي )) مربوط ولسوالي بلخ موقيعت دارد در نخست معبد بودايان بود و بعد از فتح اسلام ازسوي فاتحين عرب اين معبد به مسجد مسلمانان مبدل گرديد.
وضعيت کنوني اين مسجد ازلحاظ ايستادگي ستون ها وسقف نهايت درخطربوده وممکن آفات طبيعي بتواند با گذشت محدود زمان کلاً اين مسجد را تخريب کند .
این اولین مسجد اسلام درسطح منطقه می باشد که نخست مربوط خاندان برمکی ها بود وبعدازاینکه اسلام درخراسان دین مردم قبول شد
گنبد های این مسجد کاملا از بین رفته و تنها ستون های ریخته وشکسته ان باقی مانده است .

آتشکده ء نوبهاربلخ:
آتشکده ء نوبهارو نواسنگارامه دو ابده ازجمله پنجاه وهشت ابده دربلخ بشمارميروند که در400 متری دیوارهای بلخ قرارداشته و فعلا تمام قسمت های این دوابده از بین رفته و به توده خاک تبدیل شده اند .
دقیقا این دو محل اتشکده های زردشتيان و محل عبادت بودایی ها بودکه درزمان کنشکا ، پادشاه کوشانی ها درقرن اول میلادی بنا يافته بود.
نو بهار یا نو بهارا که در شاهنامه فردوسی از آن زیاد یاد گردیده نه تنها در سرزمین کنونی ما ازشهرت خوب برخوردار است بلکه درکشورهای چون ایران، چین، هند و نپال نیز مردم با نام این آتشکده ها آشنا هستند.
آتشکده نو بهار بلخ هر روز در حال تخریب شدن است و از آن چیزی باقی نمانده ، مردم قسمت های زیاد آن را به زمین زراعتی تبدیل کرده اند و حتی خشت های آن را سرقت کرده اند.

بالاحصاربلخ :
بالا حصار بلخ محل دیگری از داشته های تاریخی شمال بحساب میرود که درشمال شرقی بلخ موقیعت دارد .
درمورد ارزشمندی اين احصار گفته می شود که به یک روایت اسکندرمقدونی درقرن سوم پیش ازمیلاد دربلخ این حصار را بنا نهاد وگروهی ازمردم این قلعه را قلعه هندوان مینامیدند .
بالا حصار بلخ محل بود که یک زمان از فراز برج های بلند آن پرچم های ام البلاد در هوا اهتزاز داشت ، ولی حالا این قلعه به یک تپه خاکی مبدل شده که هیچ فکرنمیکنی یک وقت بالا حصار بوده است .
جالب اینجاست که امروز مردم در اطراف بالاحصار بلخ دست به اعمار خود سرانه خانه زده و صدها نمره زمین به شکل نقشه ، اما بصورت غير قانوني در اختيار آنها قرار داده شده است .

منارجنبان زادیان
منارجنبان زادیان قدیمی ترین منار در افغانستان قلمدادمیشود که درچهل کیلومتری شرق بلخ موقیعت دارد .
این مناردرزمان سلجوقی ها توسط محمد بن علی به خاطرحفاظت و راهنمایی کاروان ها ی که از طرف شب به سوی درياي آمو در حرکت بودند بنا شده بودو از طرف شب در بالای این منار مشعل یا آتش افروخته ميشد .
در حال حاضر قسمت هاي بالایی این منار کلا تخریب شده و اگر توجه جدی روی قسمت های پایینی این منارصورت نگیرد یقینا که ساحات دیگر منار نیز بزودی و سادگي از بین خواهد رفت .
در آغاز فتوحات اسلام در بلخ مسلمانان از قسمت بالایی این منار بخاطر بلند شدن صدای اذان محمدی استفاده میکردند.

مسجد خواجه پارسا :
مسجد خواجه پارسا در وسط شهربلخ قرارداشته و درسال 865 قمری بنا شده است .
فعلا پنجاه درصد از تزیینات روی کار این مسجد تخریب شده و مردم بیشترین قسمت های کاشی کاری روی کار این مسجد را سرقت نموده اند .
درصورتیکه ازسوی مقامات حکومت توجه فوری درحصه ترمیم حصص باقی مانده این مسجد صورت نگیرد بزودی نقاط دیگر این مسجد نیز از میان میرود .
همین حالا داشته های محوطه مسجد همراه با سر دروازه مسجد که شامل چندین حجره و طاقچه میگردد بطور قابل ملاحظه تخریب شده است .
در تهداب این مسجد زیرزمینی های بزرگ وجود دارد که عبور و مرور وسایط سنگین موتري برای آن لرزه ایجاد نموده و ساختمان مسجد را به خطرحتمی مواجه ساخته است؛ چرا که از کنار این مسجد سرک گذشته و روزانه ده ها موتر روي اين جاده رفت و آمد دارد.

مدرسه سبحان قلی خان :
مدرسه سبحان قلی خان در نزدیکی مسجد پارسا یعنی در صد متری آن قراردارد.
این ابده درقرن هجدهم زمانیکه حاکم بلخ سبحان قلی خان بود اعمارگردید. معماری که در این ابده بکار رفته مربوط دوره تیموری بوده و در اوایل دارای یکصد و پنجاه حجره بود؛ درحاليکه امروز اندک از اين حجره ها ثابت باقي مانده است.
درشروع بناء مدرسه سبحان قلي خان سالانه حدود یکهزار طالب آموزش دینی میدید و از شهرت بلند در منطقه برخورداربود.
فعلا این ابده جز مخروبه بیش نیست و کلا با خاک و گل یکجا است همینگونه تشخیص داده نمیشود که یک زمان اینجا اعمارت بوده باشد .

زيارت خواجه اکاشا :
خواجه اکاشا زیارتي است که در 2 كيلو متري شرق ولسوالي بلخ واقع شده و اطراف آن را درختان پر از برگ پوشش داده است .
معمولاً خانواده هايي که درنزديکي اين زيارت قراردارند روزها ي رخصتي تابستان را زير سايه اين درختان سپري ميکنند و امروز بيشتر اين زيارت به ميله جاي و محل خوش گذراني وساعت تيري خانواده ها تبديل شده است.
در کنار اين زيارت مسجد از گذشته ها به ميراث مانده بود که نام را (( مسجد امام باباجي )) ميخوانند.
زيارت اکاشا از اثر زلزله اي که درسال ١٣٥٢ در بلخ اتفاق افتاد زياد صدمه ديد و دو گنبد و بناي الحاقي آن از هم فرو ريخت.
امروز از آن داشته ها هيچ چيزي باقي نيست و نود درصد مردم بلخ حکومت را مقصرتخريب و ويراني اين آبدات خواندند.
بي توجهي درقسمت آبدات تاريخي بلخ کدام حرف نونيست ، البته دولت ها ي پيشين درافغانستان نيز کمترين توجه را نسبت به اين آبدات نداشتند.
از جمع چهل آبده اي که نزد حکومت ثبت و راجستر است فقط پنج آن را درسال ١٣٨٥ قسما ً مورد ترميم قراردهند که روضه ء حضرت علي کرم الله وجهه ،زيارت خواجه کاشا ، رواق نقارخانه ، برج عياران و مسجد تخته پل شامل اين ترميم کاري قرارداشت .
درحاليکه ترميم چهل ساختمان تاريخي در بلخ ايجاب مليون ها دالر را ميکند؛ اما رياست اطلاعات و فرهنگ بلخ درترميم پنج آبده فقط شش مليون افغاني به مصرف رسانيد که اين پول قطعاً نميتواند پاسخگوي نيازمندي این اداره باشد .
هرگاه در بودجه انکشافي سالانه دولت تخصيص قابل ملاحظۀ براي ترميم آبدات تاريخي در نظر گرفته شود هيچگآه ساختمان هاي تاريخي این چنین ويران نميشوند .
با اين حال تا زمانيکه در سياست فرهنگي دولت تغييرات وارد نشود و اين تغييرات متضمن کلي ترميم و حفظ آثار باستاني کشور نباشد ممکن نيست که يک رياست فرهنگي محلي در نبود امکانات مالي بتواند مسووليت حفظ چهل آبده را در يک محل مشخص بگيرد.